English
ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 69/ मन्त्र 1
प्रप्र॑ वस्त्रि॒ष्टुभ॒मिषं॑ म॒न्दद्वी॑रा॒येन्द॑वे । धि॒या वो॑ मे॒धसा॑तये॒ पुरं॒ध्या वि॑वासति ॥
स्वर सहित पद पाठप्रऽप्र॑ । वः॒ । त्रि॒ऽस्तुभ॑म् । इष॑म् । म॒न्दत्ऽवी॑राय । इन्द॑वे । धि॒या । वः॒ । मे॒धऽसा॑तये । पु॒र॒म्ऽध्या । आ । वि॒वा॒स॒ति॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्रप्र वस्त्रिष्टुभमिषं मन्दद्वीरायेन्दवे । धिया वो मेधसातये पुरंध्या विवासति ॥
स्वर रहित पद पाठप्रऽप्र । वः । त्रिऽस्तुभम् । इषम् । मन्दत्ऽवीराय । इन्दवे । धिया । वः । मेधऽसातये । पुरम्ऽध्या । आ । विवासति ॥ ८.६९.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 69; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 5; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 5; मन्त्र » 1
भावार्थ - जो गरीब व असमर्थांना अन्यायी पुरुषांकडून वाचवितो तो स्वत: ब्रह्मचर्य इत्यादी धर्म पाळण्यासाठी मानसिक शक्तींना वाढवून सदैव देशहिताच्या कार्यात नियुक्त असतो. त्याला वीर म्हणतात. परमेश्वर अशा पुरुषांवर प्रसन्न (मन्ददवीर:) असतो. यावरून ही शिकवण मिळते की, प्रत्येक स्त्री-पुरुषाला वीर-वीरा बनले पाहिजे. ॥१॥
टिप्पणी -
विवासति - ही क्रिया हे दर्शविते की, ईश्वर आपल्या संतानांच्या चिंतेत असतो. तो हे इच्छितो की माझे पुत्र शुभकर्मी व्हावेत तेव्हाच त्यांच्या बुद्धी व क्रियात्मक शक्तीची वृद्धी होईल. $ मेध - जितके शुभ कर्म आहेत ते सर्वही लहान-मोठे यज्ञच आहेत. स्वार्थाचा त्याग करून परार्थासाठी प्रयत्न करणे महायज्ञ आहे. हे माणसांनो! मानव समाज फार बिघडलेला आहे. त्याला ज्ञान विज्ञान देऊन धर्मात गुंतवून सुधारणा करणे एक महान अध्वर आहे.