English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 262
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - बृहती
स्वरः - मध्यमः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
4
य꣡दि꣢न्द्र꣣ ना꣡हु꣢षी꣣ष्वा꣡ ओजो꣢꣯ नृ꣣म्णं꣡ च꣢ कृ꣣ष्टि꣡षु꣢ । य꣢द्वा꣣ प꣡ञ्च꣢ क्षिती꣣नां꣢ द्यु꣣म्न꣡मा भ꣢꣯र स꣣त्रा꣡ विश्वा꣢꣯नि꣣ पौ꣡ꣳस्या꣢ ॥२६२॥
स्वर सहित पद पाठय꣢त् । इ꣣न्द्र । ना꣡हु꣢꣯षीषु । आ । ओ꣡जः꣢꣯ । नृ꣣म्ण꣢म्꣢ । च꣣ । कृष्टि꣡षु꣢ । यत् । वा꣣ । प꣡ञ्च꣢꣯ । क्षि꣣तीना꣢म् । द्यु꣣म्नम् । आ । भ꣣र । सत्रा꣢ । वि꣡श्वा꣢꣯नि । पौँ꣡स्या꣢꣯ ॥२६२॥
स्वर रहित मन्त्र
यदिन्द्र नाहुषीष्वा ओजो नृम्णं च कृष्टिषु । यद्वा पञ्च क्षितीनां द्युम्नमा भर सत्रा विश्वानि पौꣳस्या ॥२६२॥
स्वर रहित पद पाठ
यत् । इन्द्र । नाहुषीषु । आ । ओजः । नृम्णम् । च । कृष्टिषु । यत् । वा । पञ्च । क्षितीनाम् । द्युम्नम् । आ । भर । सत्रा । विश्वानि । पौँस्या ॥२६२॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 262
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 3; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 10
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 3; खण्ड » 3;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 3; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 10
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 3; खण्ड » 3;
Acknowledgment
पदार्थ -
પદાર્થ : (इन्द्र) પરમાત્મન્ ! (नाहुषीषु कृष्टिषु) રાગ બંધનને સળગાવી દેનારા કૃષ્ટિ - વિશિષ્ટ દેહ પ્રશસ્ત શરીરો - જીવન - મુક્તોમાં (यत् ओजः नृम्णं च आ आभर) જે તે જ આત્મિક પ્રતાપ અને બળ-પરમાત્મતેજ હોય છે તેને ભરી દે (यत् वा) અને જ (क्षितीनाम्) અજ્ઞાનનો ક્ષય કરનારા જ્ઞાનીઓ મુમુક્ષુઓના (पञ्च) જ્ઞાન પંચક જ્ઞાનેન્દ્રિય વિષયક ભોગ પ્રવૃતિથી રહિત સંયમ શુભ જ્ઞાન વૈરાગ્ય પરમાત્મ દર્શન છે તથા (द्युम्नम्) યશ છે (सत्रा) સત્ય સદાચાર છે (विश्वानि पौंसा) સમસ્ત પૌરુષ - સાહસ - કર્મેન્દ્રિયો અને શરીર પર પૂર્ણ અધિકાર કરે છે તેને (आभर) અમારી અંદર આભરિત કર - ભરી દે. (૧૦)
भावार्थ -
ભાવાર્થ : પરમાત્મન્ ! રાગનામક બંધનને જાણનારા-આકૃષ્ટ અથવા પ્રશસ્ત દેહ વાળા આત્માઓમાં જે આત્મબળ અને પરમાત્મતેજ છે તથા જે અજ્ઞાનનો ક્ષય કરનારા જ્ઞાની મુમુક્ષુઓમાં જ્ઞાનપંચક - પાંચેય જ્ઞાનેન્દ્રિયોનું શુભ જ્ઞાન , યશ , સંયમ , સદાચાર અને સમસ્ત સાહસ છે , તેને અમારી - ઉપાસકોની અંદર ભર - ભરે છે તે તારી મહાન કૃપા છે.(૧૦)
इस भाष्य को एडिट करें