Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 53 के मन्त्र
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 53/ मन्त्र 2
    ऋषिः - देवाः देवता - अग्निः सौचीकः छन्दः - विराट्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    अरा॑धि॒ होता॑ नि॒षदा॒ यजी॑यान॒भि प्रयां॑सि॒ सुधि॑तानि॒ हि ख्यत् । यजा॑महै य॒ज्ञिया॒न्हन्त॑ दे॒वाँ ईळा॑महा॒ ईड्याँ॒ आज्ये॑न ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अरा॑धि । होता॑ । नि॒ऽसदा॑ । यजी॑यान् । अ॒भि । प्रयां॑सि । सुऽधि॑तानि । हि । ख्यत् । यजा॑महै । य॒ज्ञिया॑न् । हन्त॑ । दे॒वान् । ईळा॑महै । ईड्या॑न् । आज्ये॑न ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    अराधि होता निषदा यजीयानभि प्रयांसि सुधितानि हि ख्यत् । यजामहै यज्ञियान्हन्त देवाँ ईळामहा ईड्याँ आज्येन ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अराधि । होता । निऽसदा । यजीयान् । अभि । प्रयांसि । सुऽधितानि । हि । ख्यत् । यजामहै । यज्ञियान् । हन्त । देवान् । ईळामहै । ईड्यान् । आज्येन ॥ १०.५३.२

    ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 53; मन्त्र » 2
    अष्टक » 8; अध्याय » 1; वर्ग » 13; मन्त्र » 2
    Acknowledgment

    हिन्दी (1)

    पदार्थ

    (निषदा) नियत स्थान में (यजीयान् होता-अराधि) शरीरयज्ञ का संचालक अथवा विद्वानों का अत्यन्त संगमनशील-संगतिकर्ता, बुलानेवाला अनुकूल बना लिया गया (प्रयांसि सुधितानि हि-अभिख्यत्) प्रीतिकर सुखों को जो दिखाता है या जनाता है, अतः (यजीयान् यजामहे) उसके आगमन से यज्ञयोग्यों-पूजायोग्यों को प्रसन्नता से या उसके आदेश से हम पूजते हैं (हन्त) अहो (देवान्-ईळामहै) विद्वानों को प्रशंसित करते हैं (आज्येन-ईड्यान्) स्नेहपूर्ण द्रव्य से स्तुति करने योग्यों को पूजते हैं ॥२॥

    भावार्थ

    जब बालक विद्वानों की शरण में रहकर विद्वान् बन जाता है, तो घरवाले उसका स्वागत करें। उसके साथ में अन्य विद्वानों का भी स्वागत करें और स्निग्ध द्रव्यों का उपहार उन्हें दें ॥२॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    संस्कृत (1)

    पदार्थः

    (निषदा) नियतस्थाने ‘आकारादेशश्छान्दसः’ (यजीयान् होता-अराधि) शरीरयज्ञस्य सञ्चालको विदुषां वाऽतिसङ्गमनशीलो ह्वाता संसाधितोऽनुकूलीकृतः (प्रयांसि सुधितानि हि-अभिख्यत्) प्रीतिकराणि सुहितानि सुखानि हि योऽभिदर्शयति ज्ञापयति वा, अतः (यज्ञियान् यजामहे) तदागमनेन यज्ञार्हान् पूजायोग्यान् प्रसन्नतया तदादेशेन वा पूजयामः (हन्त) अहो (देवान्-ईळामहै) विदुषः प्रशंसामः (आज्येन-ईड्यान्) स्नेहद्रव्येण “आज्यस्य स्नेहद्रव्यस्य” [यजु० ६।१६ दयानन्दः] स्तोतव्यान् पूजयामः ॥२॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    इंग्लिश (1)

    Meaning

    The high priest, Agni, lovable and adorable, is seated on the vedi. Honoured and adored, he also observes with interest and favour the sacred offerings placed with faith and reverence on the vedi in homage. We adore and worship all the divine powers that deserve and command our worship and adoration. They deserve service and we adore and worship them with the homage of ghrta and fragrant havi.

    इस भाष्य को एडिट करें

    मराठी (1)

    भावार्थ

    जेव्हा बालक विद्वानांना शरण जाऊन विद्वान बनते तेव्हा घरातील लोकांनी त्याचे स्वागत करावे. त्याच्याबरोबर इतर विद्वानांचेही स्वागत करावे व स्निग्ध द्रव्यांचा उपहार त्यांना द्यावा. ॥२॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top