Padarth -
…

Bhavarth - …

Bhashya Acknowledgment

पदार्थः -
त्रिंशति=त्रिंशत्संख्यायाः। परः=परस्तात्। त्रयः। त्रयस्त्रिंशदित्यर्थः। ये देवासः=देवाः=चक्षुरादीनि इन्द्रियाणि। विद्यन्ते। ते मम। बर्हिः=बृहदन्तःकरणमाश्रित्य। आसदन्=आसीदन्तु=उपविशन्तु। चञ्चलानि भूत्वा इतश्चेतश्च मा पलायिषत। एवं तत्र स्थित्वा। अह=निश्चयेन। विदन्=परमात्मानं विदन्तु=जानन्तु। अपि च। द्विता=द्विविधाः=कर्मदेवा ज्ञानदेवाश्च। असनन्=स्वस्वसमीपाद् दुर्व्यसनं अस्यन्तु=क्षिपन्तु=दूरीकुर्वन्तु। हे मनः ! तथा त्वं यतस्व यथा सर्वे इन्द्रियदेवा स्ववशे तिष्ठेयुः ॥१॥

Bhashya Acknowledgment

Meaning -
May thirty three divine powers come and sit on the holy grass of yajna vedi to join my yajna, know and secure for me twofold gifts of material and spiritual fulfilment.$(Thirty three divine powers or divinities or ‘gods’ are eight Vasus, eleven Rudras, twelve Adityas, Indra and Prajapati. Swami Dayanand enumerates and describes these as follows: 8 Vasus: earth, water, fire, air, space, sun, moon, and the stars. They are Vasus because they are the abodes and sustainers of life.$11 Rudras: ten pranic energies and the soul.$12 Adityas: twelve phases of the sun in the zodiacs.$One Indra, cosmic energy, and one Prajapati, creative energy of nature which creates life and its supports.

Bhashya Acknowledgment

भावार्थ - ३३ देव कोण आहेत? त्यावर बराच विवाद आहे. वेदामध्ये ३३ देव कुठेही सांगितलेले नाहीत; परंतु वेदात निश्चित संख्येचे वर्णन आहे. त्यासाठी हे तेहतीस देव इन्द्रिये आहेत. हस्त, पाद, मूत्रेन्द्रिय, मलेन्द्रिय व मुख ही पाच कर्मेन्द्रिये आहेत व डोळे, कान, घ्राण, रसना व त्वचा ही पाच ज्ञानेन्द्रिये आहेत. एक मन त्याला अकरावे इन्द्रिय म्हटले आहे. ही उत्तम, मध्यम व अधम भेदाने तीन प्रकारची इन्द्रिये ३३ प्रकारचे देव आहेत. त्यांना आपल्या वशमध्ये ठेवण्यासाठी व योग्य कामात लावण्यानेच मनुष्य योगी, ऋषी, मुनी, कवी व विद्वान होतो. त्यासाठी वेदभगवान त्यांच्यासंबंधी उपदेश देतो. ॥१॥

Bhashya Acknowledgment