ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 76/ मन्त्र 1
इ॒मं नु मा॒यिनं॑ हुव॒ इन्द्र॒मीशा॑न॒मोज॑सा । म॒रुत्व॑न्तं॒ न वृ॒ञ्जसे॑ ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒मम् । नु । मा॒यिन॑म् । हु॒वे॒ । इन्द्र॑म् । ईशा॑नम् । ओज॑सा । म॒रुत्व॑न्तम् । न वृ॒ञ्जसे॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इमं नु मायिनं हुव इन्द्रमीशानमोजसा । मरुत्वन्तं न वृञ्जसे ॥
स्वर रहित पद पाठइमम् । नु । मायिनम् । हुवे । इन्द्रम् । ईशानम् । ओजसा । मरुत्वन्तम् । न वृञ्जसे ॥ ८.७६.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 76; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 27; मन्त्र » 1
Acknowledgment
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 27; मन्त्र » 1
Acknowledgment
भाष्य भाग
English (1)
Meaning
I invoke the almighty Indra, omnipotent spiritual power and presence of existence who commands the winds and pranic energies of nature and rules them by his lustrous vigour and vitality, and I pray that he may never forsake me, never abandon my spiritual salvation over material fluctuations of the mind.
मराठी (1)
भावार्थ
तो इंद्रवाच्य ईश्वर प्राणाचा अधिपती, मित्र व जगाचा शासक महाराजा आहे, त्यासाठी सर्व मित्रांनी त्याची स्तुती करावी. ॥१॥
संस्कृत (1)
विषयः
प्राण मित्रपरेशस्य महिमाऽथ गीयते ।
पदार्थः
हे मनुष्याः ! अहमुपासकः । न=सम्प्रति । वृञ्जसे=निखिलान्तःशत्रुनिपातनाय । यद्वा न वृञ्जसे मम न त्यागाय किन्तु ग्रहणाय । मरुत्वन्तम्=प्राणपतिम् । मरुतः=प्राणाः । तेषां यः सखा स मरुत्वान् । ओजसा=स्वशक्त्या । ईशानम्=जगति=शासकम् । मायिनं=महाप्रज्ञं सर्वज्ञम् । इममिन्द्रन्नु । हुवे=प्रार्थये । तद्वद् यूयमपि तमाह्वयध्वम् ॥१ ॥
हिन्दी (1)
विषय
अब प्राण मित्र परेश की महिमा का गान कहते हैं ।
पदार्थ
हे मनुष्यों ! मैं उपासक (न) इस समय (वृञ्जसे) अन्तःकरण और बाहर के निखिल शत्रुओं के निपातन के लिये यद्वा (न+वृञ्जसे) मुझको और अन्यान्य निखिल प्राणियों को न त्याग करने के लिये किन्तु सबको अपने निकट ग्रहण के लिये (इमम्+नु+इन्द्रम्) इस परमैश्वर्य्यसम्पन्न जगदीश की (हुवे) प्रार्थना और आवाहन करता हूँ । तुम लोग भी इसी प्रकार करो । जो (मायिनम्) महाज्ञानी, सर्वज्ञ और महामायायुक्त है, (ओजसा) स्व अचिन्त्यशक्ति से (ईशानम्) जगत् का शासन करता है और (मरुत्वन्तम्) जो प्राणों का अधिपति और सखा है ॥१ ॥
भावार्थ
जिस कारण वह इन्द्रवाच्य ईश्वर प्राणों का अधिपति, मित्र और जगत् का शासक महाराज है, अतः सब मित्र उसकी स्तुति करें ॥१ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal