ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 87/ मन्त्र 1
ऋषि: - कृष्णो द्युम्नीको वा वासिष्ठः प्रियमेधो वा
देवता - अश्विनौ
छन्दः - बृहती
स्वरः - मध्यमः
द्यु॒म्नी वां॒ स्तोमो॑ अश्विना॒ क्रिवि॒र्न सेक॒ आ ग॑तम् । मध्व॑: सु॒तस्य॒ स दि॒वि प्रि॒यो न॑रा पा॒तं गौ॒रावि॒वेरि॑णे ॥
स्वर सहित पद पाठद्यु॒म्नी । वा॒म् । स्तोमः॑ । अ॒श्वि॒ना॒ । क्रिविः॑ । न । सेके॑ । आ । ग॒त॒म् । मध्वः॑ । सु॒तस्य॑ । सः । दि॒वि । प्रि॒यः । न॒रा॒ । पा॒तम् । गौ॒रौऽइ॑व । इरि॑णे ॥
स्वर रहित मन्त्र
द्युम्नी वां स्तोमो अश्विना क्रिविर्न सेक आ गतम् । मध्व: सुतस्य स दिवि प्रियो नरा पातं गौराविवेरिणे ॥
स्वर रहित पद पाठद्युम्नी । वाम् । स्तोमः । अश्विना । क्रिविः । न । सेके । आ । गतम् । मध्वः । सुतस्य । सः । दिवि । प्रियः । नरा । पातम् । गौरौऽइव । इरिणे ॥ ८.८७.१
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 87; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 10; मन्त्र » 1
Acknowledgment
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 10; मन्त्र » 1
Acknowledgment
भाष्य भाग
English (1)
Meaning
Splendid is your song of praise, Ashvins, come like the soothing sprinkle of a fountain, both of you, and drink of the honey sweets of soma, delightful as distilled in the light of heaven. Come, best of men, leaders of life, and drink like thirsty stags at a pool in the desert.
मराठी (1)
भावार्थ
गृहस्थ स्त्री-पुरुषांनी शास्त्रांचे अध्ययन अध्यापन या प्रकारे करावे, की ते सर्वत्र प्रसिद्ध व्हावेत. ज्या विहिरीत पुरेसे जल असते ती जलसिंचनासाठी प्रसिद्ध होते. त्यांचे अध्ययन व अध्यापन कर्म पदार्थ विज्ञानाचे सार निष्पन्न करण्यात सहायक व्हावे. ते सार अशा प्रकारे ग्रहण करावे जसे ओसाड जमिनीत अचानक प्राप्त झालेल्या जलाला तृषार्त मृग अत्यंत अधीरतेने ग्रहण करतात. ॥१॥
हिन्दी (1)
पदार्थ
हे (अश्विना) गृहाश्रम व्यवहार में व्याप्त दम्पती! (वाम्) तुम्हारा (स्तोमः) गुणप्रकाश या शास्त्रों का अध्ययन व अध्यापन कार्य, (सेके) जल की सिंचाई में (क्रिविः) कूप (न) के तुल्य (द्युम्नी) यशस्वी है; (आ गतम्) आओ; (सः) वह उपरोक्त तुम्हारा (स्तोम दिवि) पदार्थ विज्ञान के प्रकाशित करने हेतु आवश्यक, (मध्वः) मधुर (सुतस्य) निष्पादित पदार्थविद्यासार का (प्रियः) अपेक्षित है; हे (नरा) गृहस्थ नर-नारियो! (इरिणे) ऊसर प्रदेश में जैसे (गौरौ) दो मृग नितान्त प्यासे होकर अचानक मिले जल को पीते हैं वैसे तुम, उस पदार्थबोध का (पीतम्) उपभोग करो॥१॥
भावार्थ
गृहस्थ नर-नारी शास्त्रों का अध्ययन व अध्यापन इस प्रकार करें कि वह सर्वत्र विख्यात हो; जिस कुएँ में काफी जल होता है, सिंचाई हेतु वह विख्यात हो जाता है। फिर उनका अध्ययन-अध्यापन कर्म पदार्थ व विज्ञान के सार को निष्पन्न करने में सहायक हो; उस सार को वे इस तरह ग्रहण करें, जैसे कि ऊसर भूमि में अचानक मिले पानी को प्यासे मृग अधीरता से पीते हैं॥१॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal