Loading...
यजुर्वेद अध्याय - 36

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 36/ मन्त्र 15
    ऋषिः - सिन्धुद्वीप ऋषिः देवता - आपो देवताः छन्दः - गायत्री स्वरः - षड्जः
    188

    यो वः॑ शि॒वत॑मो॒ रस॒स्तस्य॑ भाजयते॒ह नः॑।उ॒श॒तीरि॑व मा॒तरः॑॥१५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    यः। वः॒। शि॒वत॑म॒ इति॑ शि॒वऽत॑मः। रसः॑। तस्य॑। भा॒ज॒य॒त॒। इ॒ह। नः॒। उ॒श॒तीरिवेत्यु॑श॒तीःऽइ॑व। मा॒तरः॑ ॥१५ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    यो वः शिवतमो रसस्तस्य भाजयतेह नः । उशतीरिव मातरः ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    यः। वः। शिवतम इति शिवऽतमः। रसः। तस्य। भाजयत। इह। नः। उशतीरिवेत्युशतीःऽइव। मातरः॥१५॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 36; मन्त्र » 15
    Acknowledgment

    संस्कृत (1)

    विषयः

    पुनस्तमेव विषयमाह॥

    अन्वयः

    हे सत्स्त्रियो! यो वः शिवतमो रसोऽस्ति तस्येह नो मातरः पुत्रानुशतीरिव भाजयत॥१५॥

    पदार्थः

    (यः) (वः) युष्माकम् (शिवतमः) अतिशयेन कल्याणकरः (रसः) आनन्दवर्द्धकः स्नेहरूपः (तस्य) रसम्। अत्र कर्मणि षष्ठी। (भाजयत) सेवयत (इह) अस्मिञ्जगति (नः) अस्मान् (उशतीरिव) कामयमाना इव। अत्र वाच्छन्दसि॥ (अष्टा॰६।१।१०२) इति पूर्वसवर्णादेशः। (मातरः)॥१५॥

    भावार्थः

    यदि होमादिनाऽऽपः शुद्धाः क्रियेरँस्तर्ह्येता मातरोऽपत्यानीव पतिव्रता पतीनिव सर्वान् प्राणिनस्सुखयन्ति॥१५॥

    हिन्दी (1)

    विषय

    फिर उसी विषय को अगले मन्त्र में कहा है॥

    पदार्थ

    हे श्रेष्ठ स्त्रियो! (यः) जो (वः) तुम्हारा (शिवतमः) अतिशय कल्याणकारी (रसः) आनन्दवर्द्धक स्नेहरूप रस है (तस्य) उसका (इह) इस जगत् में (नः) हमको (उशतीरिव, मातरः) पुत्रों की कामना करनेवाली माताओं के तुल्य (भाजयत) सेवा कराओ॥१५॥

    भावार्थ

    इस मन्त्र में उपमालङ्कार है। जो होम आदि से जल शुद्ध किये जावें तो ये माता जैसे सन्तानों वा पतिव्रता स्त्रियां अपने पतियों को सुखी करती हैं, वैसे सब प्राणियों को सुखी करते हैं॥१५॥

    मराठी (1)

    भावार्थ

    या मंत्रात उपमालंकार आहे. जसे माता आपल्या संतानांना किंवा पतिव्रता स्रिया आपल्या पतींना सुखी करतात तसे जे लोक होम वगैरे करून जलशुद्धी करतात ते सर्व प्राण्यांना सुखी करतात.

    इंग्लिश (2)

    Meaning

    O noble wives, give us your most propitious affection in this world, like mothers longing for progeny.

    Meaning

    Like generous mothers overflowing with love for their children, blessed women, give us here in life our full share of the most blissful nectar that you hold for us as the essence of nature’s gift of vitality.

    बंगाली (1)

    विषय

    পুনস্তমেব বিষয়মাহ ॥
    পুনঃ সেই বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥

    पदार्थ

    পদার্থঃ- হে শ্রেষ্ঠ স্ত্রীগণ ! (য়ঃ) যে (বঃ) তোমার (শিবতমঃ) অতিশয় কল্যাণকারী (রসঃ) আনন্দবর্দ্ধক স্নেহরূপ রস (তস্য) তাহার (ইহ) এই জগতে (নঃ) আমাদেরকে (উশতীরিব, মাতরঃ) পুত্রের কামনাকারিণী মাতাদের তুল্য (ভাজয়ত) সেবা করাও ॥ ১৫ ॥

    भावार्थ

    ভাবার্থঃ- এই মন্ত্রে উপমালঙ্কার আছে । যদি হোমাদি দ্বারা জল শুদ্ধ করা হয় তাহা হইলে এই সব মাতা, যেমন সন্তানবান্ পতিব্রতা স্ত্রীগণ স্বীয় পতিদেরকে সুখী করে, সেইরূপ সকল প্রাণীদেরকে সুখী করে ॥ ১৫ ॥

    मन्त्र (बांग्ला)

    য়ো বঃ॑ শি॒বত॑মো॒ রস॒স্তস্য॑ ভাজয়তে॒হ নঃ॑ ।
    উ॒শ॒তীরি॑ব মা॒তরঃ॑ ॥ ১৫ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर

    য়ো ব ইত্যস্য সিন্ধুদ্বীপ ঋষিঃ । আপো দেবতাঃ । গায়ত্রী ছন্দঃ ।
    ষড্জঃ স্বরঃ ॥

    Top