English
अथर्ववेद - काण्ड {"suktas":143,"mantras":958,"kand_no":20}/ सूक्त 24/ मन्त्र 3
ऋषिः - ब्रह्मा
देवता - आयुः
छन्दः - निचृत्पुरोदेवत्यापङ्क्तिः
सूक्तम् - शत्रुनाशन सूक्त
29
म्रोकानु॑म्रोक॒ पुन॑र्वो यन्तु या॒तवः॒ पुन॑र्हे॒तिः कि॑मीदिनः। यस्य॒ स्थ तम॑त्त॒ यो वः॒ प्राहै॒त्तम॑त्त॒ स्वा मां॒सान्य॑त्त ॥
स्वर सहित पद पाठम्रोक॑ । अनु॑ऽम्रोक । पुन॑: । व॒: । य॒न्तु॒ । या॒तव॑: । पुन॑: । हे॒ति:। कि॒मी॒दि॒न॒: । यस्य॑ । स्थ । तम् । अ॒त्त॒ । य: । व॒: । प्र॒ऽहै॑त् । तम् । अ॒त्त॒ । स्वा । मां॒सानि॑ । अ॒त्त॒ ॥२४.३॥
स्वर रहित मन्त्र
म्रोकानुम्रोक पुनर्वो यन्तु यातवः पुनर्हेतिः किमीदिनः। यस्य स्थ तमत्त यो वः प्राहैत्तमत्त स्वा मांसान्यत्त ॥
स्वर रहित पद पाठम्रोक । अनुऽम्रोक । पुन: । व: । यन्तु । यातव: । पुन: । हेति:। किमीदिन: । यस्य । स्थ । तम् । अत्त । य: । व: । प्रऽहैत् । तम् । अत्त । स्वा । मांसानि । अत्त ॥२४.३॥
भाष्य भाग
हिन्दी (3)
विषय
म० १–४ कुसंस्कारों के और ५–८ कुवासनाओं के नाश का उपदेश।
पदार्थ
(म्रोक) अरे चोर ! (अनुम्रोक) अरे चोरों के साथी ! (किमीदिनः) अरे तुम लुतरे लोगों ! (वः) तुम्हारी (यातवः) पीड़ाएँ और (हेतिः) चोट (पुनः-पुनः) लौट-लौट कर (यन्तु) चली जावें..... मन्त्र १ ॥३॥
भावार्थ
मन्त्र १ के समान ॥३॥
टिप्पणी
३–म्रोक। पुंसि संज्ञायां घः प्रायेण। पा० ३।३।११८। इति म्रुच गतौ–कर्तरि घ प्रत्ययः। चजोः कु घिण्ण्यतोः। पा० ७।३।५२। इति कुत्वम्। म्रोचति धनादिकम् अपहृत्य छन्नः सन् गच्छतीति म्रोकः–इति सायणः। हे चौर, म्लेच्छ। अनुम्रोक। म्रोकान् अनु गच्छतीति अनुम्रोकः। चौरसहायक ! ॥
विषय
चोरी की वृत्ति का अन्त
पदार्थ
१. (म्रोक) = हे चोर [म्रोचति चोरयति इति स्रोकः, तमनुसरतीति अनुम्रोकः]! (अनुम्रोक) = हे चोर के अनुयायिन् । (किमीदिनः) = हे लुटेरे लोगो! (व:) = तुम्हारे (यातयः) = पीड़ाकर राक्षसी वृत्ति के लोग (पुनः यन्तु) = लौटकर तुम्हें ही प्रास हों। (हेति: पुन:) = तुम्हारे अस्त्र-शस्त्र तुमपर ही पड़ें। २. (यस्य स्थ) = तुम जिसके हो (तम् अत्त) = उसी को खाओ। (य:) = जो (व:) = तुम्हें (प्राहैत) = भेजता है (तम् अत्त) = उसे खाओ, (स्वा मांसानि अत्त) = अपने ही मांस को खानेवाले बनो।
भावार्थ
चोरी की वृत्ति का अन्त हो।
भाषार्थ
[म्रोक अनुश्रोक=कुटिल गतिवाले सेनाधिपति तथा तदनुरूप सेनानायक। ये कुटिल गति अर्थात् चाल से आक्रमण कर देते हैं। दो का कथन इसलिये हुआ है कि ये दो परस्पर विचार विमर्श कर आक्रमण करें। शेष का अभिप्राय पूर्ववत्। म्रु च, गत्यर्थः (भ्वादिः ), कुटिल गति अभिप्रेत है, अर्थात् कुटिल चाल।]
इंग्लिश (4)
Subject
The Social Negatives
Meaning
O thieves and allied forces of white collar felons, let you all and your followers go back to yourselves, to wherever you come from. Let your arms and your tactics roll back on you. Consume and destroy whoever you work for. Rob and consume whoever appoints you to rob. Consume and destroy your own selves.
Translation
O thief (mroka),may you and your followers (anumroka) go back. May the weapon of the plunderer go back. May you eat him whose you are. May you eat him who has sent you here. May you eat your own flesh.
Translation
Let the fever heat, the trouble cause by rise of fever heat......
Translation
O thief, O friend of a thief, O mala-fide critics, may all your distressing deeds, and your weapon, fall back upon you. You eat him, who befriends you. You eat him, who shows you the right path, as a preacher. You eat the flesh of your own kith and kin!
संस्कृत (1)
सूचना
कृपया अस्य मन्त्रस्यार्थम् आर्य(हिन्दी)भाष्ये पश्यत।
टिप्पणीः
३–म्रोक। पुंसि संज्ञायां घः प्रायेण। पा० ३।३।११८। इति म्रुच गतौ–कर्तरि घ प्रत्ययः। चजोः कु घिण्ण्यतोः। पा० ७।३।५२। इति कुत्वम्। म्रोचति धनादिकम् अपहृत्य छन्नः सन् गच्छतीति म्रोकः–इति सायणः। हे चौर, म्लेच्छ। अनुम्रोक। म्रोकान् अनु गच्छतीति अनुम्रोकः। चौरसहायक ! ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
Misc Websites, Smt. Premlata Agarwal & Sri Ashish Joshi
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
Sri Amit Upadhyay
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
Sri Dharampal Arya
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal