यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 19
ऋषिः - भुवनपुत्रो विश्वकर्मा ऋषिः
देवता - विश्वकर्मा देवता
छन्दः - भुरिगार्षी त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
0
वि॒श्वत॑श्चक्षुरु॒त वि॒श्वतो॑मुखो वि॒श्वतो॑बाहुरु॒त वि॒श्वत॑स्पात्। सं बा॒हुभ्यां॒ धम॑ति॒ सं पत॑त्रै॒र्द्यावा॒भूमी॑ ज॒नय॑न् दे॒वऽएकः॑॥१९॥
स्वर सहित पद पाठवि॒श्वत॑श्चक्षु॒रिति॑ वि॒श्वतः॑ऽचक्षुः। उ॒त। वि॒श्वतो॑मुख॒ इति॑ वि॒श्वतः॑ऽमुखः। वि॒श्वतो॑बाहु॒रिति॑ वि॒श्वतः॑ऽबाहुः। उ॒त। वि॒श्वत॑स्पात्। वि॒श्वतः॑ऽपा॒दिति॑ वि॒श्वतः॑ऽपात्। सम्। बा॒हुभ्या॒मिति॑ बा॒हुऽभ्या॑म्। धम॑ति। सम्। पत॑त्रैः। द्यावा॒भूमी॒ इति॒ द्यावा॒भूमी॑। ज॒नय॑न्। दे॒वः। एकः॑ ॥१९ ॥
स्वर रहित मन्त्र
विश्वतश्चक्षुरुत विश्वतोमुखो विश्वतोबाहुरुत विश्वतस्पात् । सम्बाहुभ्यान्धमति सम्पतत्रैर्द्यावाभूमी जनयन्देवऽएकः ॥
स्वर रहित पद पाठ
विश्वतश्चक्षुरिति विश्वतःऽचक्षुः। उत। विश्वतोमुख इति विश्वतःऽमुखः। विश्वतोबाहुरिति विश्वतःऽबाहुः। उत। विश्वतस्पात्। विश्वतःऽपादिति विश्वतःऽपात्। सम्। बाहुभ्यामिति बाहुऽभ्याम्। धमति। सम्। पतत्रैः। द्यावाभूमी इति द्यावाभूमी। जनयन्। देवः। एकः॥१९॥
विषय - स्तुती
व्याखान -
ज्याच्या दृष्टीपासून जगातील कोणतीही गोष्ट लपू शकत नाही. ज्याचे मुख वाटू, पाय, व श्रोत्रादि अवयव सर्वत्र पसरलेले आहेत. अर्थात ईश्वर सर्वडक, सर्ववक्ता, सर्वधारक, सर्वगत आणि सर्वव्यापक आहे. जो त्या ईश्वराला भितो तोच धर्मात्मा बनतो. अन्यथा कुणीही कधीही धर्मात्मा बनू शकत नाही. तो विश्वकर्मा परमेश्वर अद्वितीय आहे. पृथ्वीपासून स्वर्गापर्यंत जगाचा कर्ता तोच आहे. ज्याने असे पाप किंवा पुण्य कर्म केले त्याला न्यायकारी, दयाळू, जगतपिता भेदभाव न करता आपल्या अनंत बळ व पराक्रम या दोन बाहूंनी (पतत्रैः) सुखदुःखाचे सम्यक फळ [जन्म करण इत्यादी] (धमति) यथायोग्यरित्या सर्व जीवांना देत आहे. त्याच निराकार, अज, अनन्त, सर्वशक्तिमान, न्यायकारी, दयाळू, ईश्वराखेरीज कधीही कूणालाही मानता कामा नये, तोच पूजनीय प्रभू आमचा स्वामी आणि इष्टदेव आहे. त्याच्यामुळेच आम्हाला सुखाचा लाम होईल दुसऱ्याकडून नाही.॥३४॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal