English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 394
ऋषिः - पर्वतः काण्वः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - उष्णिक्
स्वरः - ऋषभः
काण्ड नाम - ऐन्द्रं काण्डम्
0
य꣡ इ꣢न्द्र सोम꣣पा꣡त꣢मो꣣ म꣡दः꣢ शविष्ठ꣣ चे꣡त꣢ति । ये꣢ना꣣ ह꣢ꣳसि न्या꣢꣯३꣱त्रिणं त꣡मी꣢महे ॥३९४॥
स्वर सहित पद पाठयः꣢ । इ꣣न्द्र । सोमपा꣡त꣢मः । सो꣣म । पा꣡त꣢꣯मः । म꣡दः꣢꣯ । श꣣विष्ठ । चे꣡त꣢꣯ति । ये꣡न꣢꣯ । हँ꣡सि꣢꣯ । नि । अ꣣त्रि꣡ण꣢म् । तम् । ई꣣महे ॥३९४॥
स्वर रहित मन्त्र
य इन्द्र सोमपातमो मदः शविष्ठ चेतति । येना हꣳसि न्या३त्रिणं तमीमहे ॥३९४॥
स्वर रहित पद पाठ
यः । इन्द्र । सोमपातमः । सोम । पातमः । मदः । शविष्ठ । चेतति । येन । हँसि । नि । अत्रिणम् । तम् । ईमहे ॥३९४॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 394
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 1; मन्त्र » 4
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 5;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 5; अर्ध-प्रपाठक » 1; दशतिः » 1; मन्त्र » 4
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 4; खण्ड » 5;
Acknowledgment
विषय - इन्द्र नावाने परमेश्वराला, जीवात्म्याला व सेनापतीला आवाहन
शब्दार्थ -
हे (शविष्ठ) बलिष्ठ (इन्द्र) शत्रुविदारक परमेश्वर, जीवात्मा अथवा सेनाध्यक्ष, (मः) हे जे आपण (सोमपातमः) सोमरसाचे अतिशय पान करणारे आहात. अशा आपला (मदः) वीरत्वजनित हर्ष (चेतति) सदा जागत असतो. (येथ सोम म्हणजे क्रमशः भक्तिरस, ज्ञान, कर्म हे भाव, कर्म सदा जागृत वा सावध असावेत.) आपण (येन) ज्या पराक्रमाद्वारे (अत्रिणम्) भक्षक शत्रूला (निहंसि) विशेष रूपाने नष्ट करता, (तम्) तुमच्या त्या पराक्रमाची आम्हीदेखील (ईमहे) याचना करीत आहोत.।। ४।।
भावार्थ - ज्याप्रमाणे वीर परमेश्वर व जीवात्मा वीरत्व व उत्साह याद्वारे काम, क्रोध आदी रूप, विघ्नरूप व पापरूप भक्षक राक्षसांना ठार करतात, त्याचप्रमाए वीर सेनाध्यक्षाने सर्व आक्रान्ता शत्रूना स्व पराक्रमाने दंडित करावे. प्रजाजनांनीदेखील तसे वीरत्व व तसा पराक्रम अजित केला पाहिजे.।। ४।।
इस भाष्य को एडिट करें