English
Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 555
ऋषिः - कविर्भार्गवः
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - जगती
स्वरः - निषादः
काण्ड नाम - पावमानं काण्डम्
0
अ꣣चोद꣡सो꣢ नो धन्व꣣न्त्वि꣡न्द꣢वः꣣ प्र꣢ स्वा꣣ना꣡सो꣢ बृ꣣ह꣢द्दे꣣वे꣢षु꣣ ह꣡र꣢यः । वि꣡ चि꣢दश्ना꣣ना꣢ इ꣣ष꣢यो꣣ अ꣡रा꣢तयो꣣ऽर्यो꣡ नः꣢ सन्तु꣣ स꣡नि꣢षन्तु नो꣣ धि꣡यः꣢ ॥५५५॥
स्वर सहित पद पाठअ꣣चोद꣡सः꣢ । अ꣣ । चोद꣡सः꣢ । नः꣣ । धन्वन्तु । इ꣡न्द꣢꣯वः । प्र꣢ । स्वा꣣ना꣡सः꣢ । बृ꣣ह꣢त् । दे꣣वे꣡षु । ह꣡र꣢꣯यः । वि । चि꣣त् । अश्नानाः꣢ । इ꣣ष꣡यः꣢ । अ꣡रा꣢꣯तयः । अ । रा꣣तयः । अर्यः꣢ । नः꣣ । सन्तु । स꣡नि꣢꣯षन्तु । नः꣣ । धि꣡यः꣢꣯ ॥५५५॥
स्वर रहित मन्त्र
अचोदसो नो धन्वन्त्विन्दवः प्र स्वानासो बृहद्देवेषु हरयः । वि चिदश्नाना इषयो अरातयोऽर्यो नः सन्तु सनिषन्तु नो धियः ॥५५५॥
स्वर रहित पद पाठ
अचोदसः । अ । चोदसः । नः । धन्वन्तु । इन्दवः । प्र । स्वानासः । बृहत् । देवेषु । हरयः । वि । चित् । अश्नानाः । इषयः । अरातयः । अ । रातयः । अर्यः । नः । सन्तु । सनिषन्तु । नः । धियः ॥५५५॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 555
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 6; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 9;
Acknowledgment
(कौथुम) पूर्वार्चिकः » प्रपाठक » 6; अर्ध-प्रपाठक » 2; दशतिः » 2; मन्त्र » 2
(राणानीय) पूर्वार्चिकः » अध्याय » 5; खण्ड » 9;
Acknowledgment
विषय - ब्रह्मानंद-रसाविषयी प्रार्थना
शब्दार्थ -
(अचोदसः) इतर कोणाकडून प्रेरित न झालेले म्हणजे स्वभावतः सहजच उत्पन्न होणारे (स्वानासः) मोठा शब्द करणारे म्हणजे दिव्य संदेश देणारे आणि (हरयः) पापहारी (इन्दवः) ब्रह्मानंद-रस (नः) आमच्या (देवेषु) राष्ट्राच्या विद्वानांना आणि शरीराच्या अन, बुद्धी व इंद्रिये आदींना (बृहत्) मोठ्या प्रमाणावर (प्रधन्वन्तु) प्राप्त व्हावेत (अशी आम्ही राष्ट्राचे नागरिक कामना करीत आहेत) (इषमः) केवळ विषय-भोगाची कामना करणारे आणि (अश्नानाः) केवळ स्वतःच खात राहणारे स्वार्थी (अरातयः) असे जे (नः) आमचे (अरातयः) अदानशील (अर्यः) आत्मिक व बाह्य शत्रू आहेत. ते आमच्यापासून (विचित् सन्तु) स्वतःच दूर राहावेत आणि (धियः) सद्विच आम्हाला (सधिषन्तु) प्राप्त व्हावेत ।।२।।
भावार्थ - आम्ही दुर्विचार, काम-क्रोध, चोर-ठक आदी शत्रूंपनां सदा दूर ठेवावे, सद्विचार पल्लवित करावेत आणि हृदयात आत्म्यात ब्रह्मानंद-रस प्रवाहित होऊ द्यावे.।।२।।
विशेष -
या मंत्रात न आदी वर्णांची अनेकदा आवृत्ती झाली असल्यामुळे येथे वृत्त्यनुप्रास अलंकार आहे. ङ्गनिःसन्तूफ निषन्तुमधे धेकानुप्रास आहे.।।२।।