Sidebar
सामवेद के मन्त्र
सामवेद - मन्त्रसंख्या 643
ऋषिः - प्रजापतिः
देवता - इन्द्रः
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
काण्ड नाम - 0
0
ए꣣वा꣢꣫ हि श꣣क्रो꣢ रा꣣ये꣡ वाजा꣢꣯य वज्रिवः । श꣡वि꣢ष्ठ वज्रिन्नृ꣣ञ्ज꣢से꣣ म꣡ꣳहि꣢ष्ठ वज्रिन्नृ꣣ञ्ज꣢स꣣ । आ꣡ या꣢हि꣣ पि꣢ब꣣ म꣡त्स्व꣢ ॥६४३
स्वर सहित पद पाठए꣣वा꣢ । हि । श꣣क्रः꣢ । रा꣣ये꣢ । वा꣡जा꣢꣯य । व꣣ज्रिवः । श꣡वि꣢꣯ष्ठ । व꣣ज्रिन् । ऋञ्ज꣡से꣢ । मँ꣡हि꣢꣯ष्ठ । व꣣ज्रिन् । ऋञ्ज꣡से꣢ । आ । या꣣हि । पि꣡ब꣢꣯ । म꣡त्स्व꣢꣯ ॥६४३॥
स्वर रहित मन्त्र
एवा हि शक्रो राये वाजाय वज्रिवः । शविष्ठ वज्रिन्नृञ्जसे मꣳहिष्ठ वज्रिन्नृञ्जस । आ याहि पिब मत्स्व ॥६४३
स्वर रहित पद पाठ
एवा । हि । शक्रः । राये । वाजाय । वज्रिवः । शविष्ठ । वज्रिन् । ऋञ्जसे । मँहिष्ठ । वज्रिन् । ऋञ्जसे । आ । याहि । पिब । मत्स्व ॥६४३॥
सामवेद - मन्त्र संख्या : 643
(कौथुम) महानाम्न्यार्चिकः » प्रपाठक » ; अर्ध-प्रपाठक » ; दशतिः » ; मन्त्र » 3
(राणानीय) महानाम्न्यार्चिकः » अध्याय » ; खण्ड » ;
Acknowledgment
(कौथुम) महानाम्न्यार्चिकः » प्रपाठक » ; अर्ध-प्रपाठक » ; दशतिः » ; मन्त्र » 3
(राणानीय) महानाम्न्यार्चिकः » अध्याय » ; खण्ड » ;
Acknowledgment
विषय - परमेश्वराला प्रार्थना
शब्दार्थ -
हे परमेश्वर्यशाली परमेश्वराः आपण (एव हि) खरेच (शक्र) शक्तिशाली आहात. हे (वज्रिवः) वज्रधराप्रमाणे शत्रुविदारक परमेश्वर आम्हा उपासकांना (राये) आध्यात्मिक संपदा आणि (वाजाय) शारीरिक व आत्मिक बळ प्राप्त करण्यासाठी पात्र बनवा. हे (शविष्ठ) बलिष्ठ, हे (वज्रिन्) पापांवर वज्र-प्रहार करणारे, आपण, आम्हाला (ऋग्जमे) सद्गुणरूप अलंकारांनी अलंकृत करा. हे (मंहिष्ठ) अतिशय दानशील, हे (वज्रिन्) ओजस्वी, आपण आम्हाला (ऋग्जसे) परिपक्व करून ओजस्वी करा. हे भगवन् (आ याहि) या (पिब) आम्हा उपासकांच्या हृदयातील श्रद्धा-रसाचे सेवन करा (मत्स्व) आणि आम्हाला कर्तव्य-परायण पाहून प्रसन्न व्हा.।।३।।
भावार्थ - परमेश्वर सर्व कर्म करण्यात समर्थ असून तो बलिष्ठ, तेजस्वी, सर्वाहून श्रेष्ठ दानी, पाप-विनाशक आणि सद्गुणांनी भक्तांना सुभूषित करणारा आहे. सर्वांनी त्याप्रत श्रद्धा बाळगली पाहिजे.।।३।।
विशेष -
या मंत्रात ‘ष्ठ,रज्रिन्नृग्जसे’च्या आवृत्तीमुळे यमक अलंकार आहे. ‘वज्रिम शब्दाची तीन वेळा आवृत्ती असल्यामुळे वृत्त्यनुप्रास आहे. ‘आयाहि, पिब, मत्स्य’येथे एका कर्त्यासाठी तीन क्रिया असल्यामुळे दीपक अलंकार आहे.।।३।।