English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 76/ मन्त्र 1
वने॒ न वा॒ यो न्य॑धायि चा॒कं छुचि॑र्वां॒ स्तोमो॑ भुरणावजीगः। यस्येदिन्द्रः॑ पुरु॒दिने॑षु॒ होता॑ नृ॒णां नर्यो॑ नृत॑मः क्ष॒पावा॑न् ॥
स्वर सहित पद पाठवने॑ । वा॒ । य: । नि । अ॒धा॒यि॒ । चा॒कन् । शुचि॑: । वा॒म् । स्तोम॑: । भु॒र॒णौ॒ । अ॒जी॒ग॒रिति॑ ॥ यस्य॑ । इत् । इन्द्र॑: । पु॒रु॒ऽदिने॑षु । होता॑ । नृ॒णाम् । नय॑: । नृऽत॑म: । क्ष॒पाऽवा॑न् ॥७६.१॥
स्वर रहित मन्त्र
वने न वा यो न्यधायि चाकं छुचिर्वां स्तोमो भुरणावजीगः। यस्येदिन्द्रः पुरुदिनेषु होता नृणां नर्यो नृतमः क्षपावान् ॥
स्वर रहित पद पाठवने । वा । य: । नि । अधायि । चाकन् । शुचि: । वाम् । स्तोम: । भुरणौ । अजीगरिति ॥ यस्य । इत् । इन्द्र: । पुरुऽदिनेषु । होता । नृणाम् । नय: । नृऽतम: । क्षपाऽवान् ॥७६.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 76; मन्त्र » 1
मन्त्र विषय - রাজকর্তব্যোপদেশঃ
भाषार्थ -
(বনে) বৃক্ষে (ন) যেমন (চাকন্) প্রীতিকর (বা, যঃ=বায়ঃ) পক্ষীশাবক (নি অধায়ি) সযত্নে ধারণ করা হয়, তদ্রূপ [মাতা-পিতার] (শুচিঃ) পবিত্র (স্তোমঃ) প্রশংসনীয় গুণ (বাম্) তোমাদের দুজনকে (অজীগঃ) গ্রহণ করেছে। (যস্য) যে [প্রশংসনীয় গুণের] (ইৎ) অবশ্যই (হোতা) গ্রহীতা (ইন্দ্রঃ) ইন্দ্র [পরম ঐশ্বর্যযুক্ত পুরুষ] (পুরুদিনেষু) বহু দিবসের মধ্যে (নৃণাম্) নেতাদের (নৃতমঃ) সর্বোচ্চ নেতা, (নর্যঃ) মনুষ্যগণের হিতকারী, (ক্ষপাবান্) শ্রেষ্ঠ রাত্রিযুক্ত ॥১॥
भावार्थ - যেভাবে পক্ষী তার নিজ শাবককে নীড়ে সযত্নে রেখে পুষ্ট ও সক্ষম করে তোলে, অনুরূপভাবে স্ত্রী-পুরুষ সদা দিন-রাত উত্তম গুণ গ্রহণ করে স্বয়ং নিজেদের এবং সন্তানদের মুখ্য কার্যকর্তা হিসেবে গড়ে তোলে ॥১॥ এই সূক্ত ঋগ্বেদে আছে-১০।২৯।১-৮ ॥
इस भाष्य को एडिट करें