पदार्थः -
(यः) यः अग्निः नेता जीवात्मा (नार्मिणीम्२) हासविलासयुक्ताम् (पुरम्) देहनगरीम् (आ अदीदेत्) तेजसा आदीपयति, सः (अत्यः) देहाद् देहान्तरं गन्ता यद्वा मोक्षं गन्ता। [अथ सातत्यगमने। अतति सततं गच्छतीति अत्यः।] (कविः) क्रान्तप्रज्ञः, (नभन्यः न) नभसि भवो वायुरिव (अर्वा) दोषाणां हिंसकः। [ऋणोति हिनस्ति दोषान् यः स अर्वा। ऋ हिंसायाम्, स्वादिः। औणादिको वनिप् प्रत्ययः।] (सूरः न) आदित्यः इव (रुरुक्वान्) दीप्तः। [रोचतेर्दीप्तिकर्मणो लिटः क्वसुः।] (शतात्मा) शरीरेण शतायुश्च भवेदिति शेषः ॥१॥३ अत्रोपमालङ्कारः ॥१॥

भावार्थः - जीवात्मा पूर्वकृतशुभकर्मानुसारेण मानवदेहं प्राप्य बुद्धिविवेकेन कर्तव्यकर्माण्याचरन् वायुरिव सर्वान् दोषान् विनाश्य सूर्य इव रोचिष्णुः सन्नुत्कर्षं प्राप्नुयात् ॥१॥

इस भाष्य को एडिट करें