पदार्थः -
हे (उषः) प्रभातदीप्तिरिव ममात्मलोके समुदीयमाने अध्यात्मप्रभे ! (दिवित्मती२) विवेकख्यातिप्रदीपकगुणैर्युक्ता त्वम्। दिव् पूर्वात् इन्धी दीप्तौ धातोः क्विपि सम्पन्नात् ‘दिवित्’ प्रातिपदिकात् मतुपि स्त्रियां रूपम्। (नः) अस्मान् (अद्य) अस्मिन् दिने (महे राये) योगसिद्धिरूपाय महते ऐश्वर्याय (बोधय) बोधं प्रयच्छ, (यथा) येन प्रकारेण, इतः पूर्वं त्वम्, हे (सुजाते) शोभनजन्मवति, (अश्वसूनृते३) अश्वा व्याप्तिमती सूनृता प्रिया दिव्या वाग् यस्याः तादृशि उषः ! (सत्यश्रवसि) सत्ययशसि। श्रवः श्रवणीयं यशः। निरु० ११।९। सत्यं श्रवो यस्यास्तादृशि। बहुव्रीहौ पूर्वपदप्रकृतिस्वरः। (वाय्ये४) सन्ताननीये विस्तारणीये अस्माकं जीवने। वेञ् तन्तुसन्ताने धातोर्ण्यति रूपम्। (नः) अस्मान् (अबोधयः) बोधं प्रायच्छः ॥ सुजाते इत्यस्यामन्त्रितत्वेऽपि पादादित्वान्निघाताभावः। तस्य चाविद्यमानवत्त्वे पदात्परत्वाभावात् अश्वसूनृते इत्यपि न निहन्यते, किन्तु तत्र षाष्ठेनाद्युदात्तत्वमेव ॥३॥५

भावार्थः - यथा प्रभातदीप्तिरूपा उषाः सर्वान् शयनाज्जागरयति तथैवाध्यात्मिक्युषा अस्मान् जागरयेत् प्रबोधयेच्च ॥३॥

इस भाष्य को एडिट करें