टिप्पणी -
४–अशीतिभिः। वसेस्तिः। उ० ४।१८०। इति अशू व्याप्तौ–ति छन्दसि इडागमो दीर्घश्च। अथवा, तुरुस्तुशम्यमः सार्वधातुके। पा० ७।३।९५। इति बाहुलकाद् ईडागमः। व्याप्तिभिः, ईश्वरजीवप्रकृतिरूपाभिः। तिसृभिः। त्रिचतुरोः स्त्रियां तिसृचतसृ। पा० ७।२।९९। इति त्रि शब्दस्य तिसृ इत्यादेशः। त्रिसंख्याकाभिः। सामगेभिः। सातिभ्यां मनिन्मनिणौ। उ० ४।१५३। इति षो नाशे–मनिन्। स्यति नष्टीकरोति पापं दुःखमिति साम, रात्रैर्गीयमानो वेदः। साम+गै–उ। बहुलं छन्दसि। पा० ७।१।१०। इति भिस ऐस्भावो न। सामगैः। वेदपाठिभिः। ब्राह्मणैः। आदित्येभिः। अ० १।९।१। आङ्+दाञ् दाने, दीपी दीप्तौ वा–यक्, निपात्यते। आदातृभिर्ग्रहीतृभिर्गुणानाम्। प्रकाशमानैः। सूर्यवत्तेजस्विभिः। वसुभिः। आ० १।९।१। वस आच्छादने, निवासे, दीप्तौ च–उ प्रत्ययः। श्वसोवसीयश्श्रेयसः। पा० ५।४।८०। वसु शब्दः प्रशस्तवाची–इति भट्टोजिदीक्षितः सिद्धान्तकौमुद्याम्। प्रशस्तैः। श्रेष्ठैः। अङ्गिरोभिः। अङ्गनेरसिरिरुडागमश्च। उ० ४।२३६। इति अगि गतौ–असि, इरुडागमः। अङ्गनशीलैः। व्यापनशीलैः ज्ञानिभिः। महर्षिभिः। इष्टापूर्तम्। इष्टं च पूर्त्तं च द्वयोः समाहारः, पूर्वपददीर्घः। यज देवपूजनदानसङ्गतिकरणेषु, इषु वाञ्छे वा–भावे क्त। इज्यते इष्यते वा यत्तद् इष्टम्। पॄ पालने–क्त। न ध्याख्यापॄमूर्च्छिमदाम्। पा० ८।२।५७। इति तस्य न नत्वम्। यज्ञवेदाध्ययनान्नप्रदानादिपुण्यकर्म। यथा शब्दकल्पद्रुमकोषे। अग्निहोत्रं तपः सत्यं वेदानां चानुपालनम्। आतिथ्यं वैश्वदेवं च इष्टमित्यभिधीयते ॥१॥ वापीकूपतडागादि देवतायतनानि च। अन्नप्रदानमारामाः पूर्त्तमित्यभिधीयते ॥२॥ अवतु। रक्षतु। तर्पयतु। नः। अस्मान्। पितॄणाम्। अ० १।२।१। पालयितॄणाम्। रक्षकानाम्। आददे। गृह्णामि। स्वीकरोमि। अमुम्। तं शत्रुं पूर्वमन्त्रोक्तम्। हरसा। हृञ् हरणे–असुन्। हरो हरतेर्ज्योतिर्हर उच्यते–निरु० ४।१९। हरः क्रोधः–निघ० २।१३। ज्योतिषा। तेजसा। दैव्येन। अ० २।२।२। देव–यञ्। देवसम्बन्धिना ॥