यजुर्वेद - अध्याय 22/ मन्त्र 8
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - प्रयत्नवन्तो जीवादयो देवताः
छन्दः - भुरिग्धृतिः, भुरिगतिधृतिः
स्वरः - ऋषभः, षड्जः
26
य॒ते स्वाहा॒ धाव॑ते॒ स्वाहो॑द्द्रा॒वाय॒ स्वाहोद्द्रु॑ताय॒ स्वाहा॑ शूका॒राय॒ स्वाहा॒ शूकृ॑ताय॒ स्वाहा॒ निष॑ण्णाय॒ स्वाहोत्थि॑ताय॒ स्वाहा॑ ज॒वाय॒ स्वाहा॒ बला॑य॒ स्वाहा॑ वि॒वर्त्त॑मानाय॒ स्वाहा॒ विवृ॑त्ताय॒ स्वाहा॑ विधून्वा॒नाय॒ स्वाहा॒ विधू॑ताय॒ स्वाहा॒ शुश्रू॑षमाणाय॒ स्वाहा॑ शृण्व॒ते स्वाहेक्ष॑माणाय॒ स्वाहे॑क्षि॒ताय॒ स्वाहा॒ वीक्षिताय॒ स्वाहा॑ निमे॒षाय॒ स्वाहा॒ यदत्ति॒ तस्मै॒ स्वाहा॒ यत् पिब॑ति॒ तस्मै॒ स्वाहा॒ यन्मूत्रं॑ क॒रोति॒ तस्मै॒ स्वाहा॑ कुर्व॒ते स्वाहा॑ कृ॒ताय॒ स्वाहा॑॥८॥
स्वर सहित पद पाठय॒ते। स्वाहा॑। धाव॑ते। स्वाहा॑। उ॒द्द्रा॒वायेत्यु॑त्ऽद्रा॒वाय॑। स्वाहा॑। उद्द्रु॑ता॒येत्युत्ऽद्रु॑ताय। स्वाहा॑। शू॒का॒राय॑। स्वाहा॑। शूकृ॑ताय। स्वाहा॑। निष॑ण्णाय। निस॑न्ना॒येति॒ निऽस॑न्नाय। स्वाहा॑। उत्थि॑ताय। स्वाहा॑। ज॒वाय॑। स्वाहा॑। बला॑य। स्वाहा॑। वि॒वर्त्त॑माना॒येति॑ वि॒ऽवर्त्त॑मानाय। स्वाहा॑। विवृ॑त्तायेति॒ विऽवृ॑त्ताय। स्वाहा॑। वि॒धू॒न्वा॒नायेति॑ विधून्वा॒नाय॑। स्वाहा॑। विधू॑ता॒येति॒ विऽधूता॒य। स्वाहा॑। शुश्रू॑षमाणाय। स्वाहा॑। शृ॒ण्व॒ते। स्वाहा॑। ईक्ष॑माणाय। स्वाहा॑। ई॒क्षि॒ताय॑। स्वाहा॑। वीक्षि॑ता॒येति॒ विऽईक्षि॑ताय। स्वाहा॑। नि॒मे॒षायेति॑ निऽमे॒षाय॑। स्वाहा॑। यत्। अत्ति॑। तस्मै॑। स्वाहा॑। यत्। पिब॑ति। तस्मै॑। स्वाहा॑। यत्। मूत्र॑म्। क॒रोति॑। तस्मै॑। स्वाहा॑। कु॒र्वते॑। स्वाहा॑। कृ॒ताय॑। स्वाहा॑ ॥८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यते स्वाहा धावते स्वाहोद्द्रावाय स्वाहोद्द्रुताय स्वाहा शूकाराय स्वाहा शूकृताय स्वाहा निषणाय स्वाहोत्थिताय स्वाहा जवाय स्वाहा बलाय स्वाहा विवर्तमानाय स्वाहा विवृत्ताय स्वाहा विधून्वानाय स्वाहा विधूताय स्वाहा शुश्रूषमाणाय स्वाहा शृण्वते स्वाहेक्षमाणाय स्वाहेक्षिताय स्वाहा वीक्षिताय स्वाहा निमेषाय स्वाहा यदत्ति तस्मै स्वाहा यत्पिबति तस्मै स्वाहा यन्मूत्रङ्करोति तस्मै स्वाहा कुर्वते स्वाहा कृताय स्वाहा ॥
स्वर रहित पद पाठ
यते। स्वाहा। धावते। स्वाहा। उद्द्रावायेत्युत्ऽद्रावाय। स्वाहा। उद्द्रुतायेत्युत्ऽद्रुताय। स्वाहा। शूकाराय। स्वाहा। शूकृताय। स्वाहा। निषण्णाय। निसन्नायेति निऽसन्नाय। स्वाहा। उत्थिताय। स्वाहा। जवाय। स्वाहा। बलाय। स्वाहा। विवर्त्तमानायेति विऽवर्त्तमानाय। स्वाहा। विवृत्तायेति विऽवृत्ताय। स्वाहा। विधून्वानायेति विधून्वानाय। स्वाहा। विधूतायेति विऽधूताय। स्वाहा। शुश्रूषमाणाय। स्वाहा। शृण्वते। स्वाहा। ईक्षमाणाय। स्वाहा। ईक्षिताय। स्वाहा। वीक्षितायेति विऽईक्षिताय। स्वाहा। निमेषायेति निऽमेषाय। स्वाहा। यत्। अत्ति। तस्मै। स्वाहा। यत्। पिबति। तस्मै। स्वाहा। यत्। मूत्रम्। करोति। तस्मै। स्वाहा। कुर्वते। स्वाहा। कृताय। स्वाहा॥८॥
विषय - পুনস্তমেব বিষয়মাহ ॥
পুনঃ সেই বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥
पदार्थ -
পদার্থঃ- যে সব মনুষ্য (য়তে) উত্তম প্রচেষ্টা যাহারা করে, তাহাদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (ধাবতে) ধাবমানদের জন্য (স্বাহা) শ্রেষ্ঠ ক্রিয়া (উদ্দ্রাবায়) ঊপরে উত্থিত আর্দ্র পদার্থগুলির জন্য (স্বাহা) সুন্দর ক্রিয়া, (উদ্দ্রুতায়) উৎকর্ষ প্রাপ্তকারীদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (শূকারায়) শীঘ্রতাকারীদিগের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (শূক্রতায়) ক্ষিপ্রকারীদিগের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (নিষন্নায়) নিশ্চয়পূর্বক আসীনদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (উত্থিতায়) উত্থিতদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (জবায়) গতির জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (বলায়) বলের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (বিবর্ত্তমানায়) বিশেষ রীতি দ্বারা বর্ত্তমান হওয়াদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (বিবৃতায়) বিশেষ রীতি পূর্বক ব্যবহার কৃতদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (বিধূন্বানায়) যে পদার্থকে কম্পন করায় তাহার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (বিধূতায়) যে নানা প্রকার কম্পন করায় তাহার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (শুশ্রূষমানায়) শুনিতে ইচ্ছুকদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (শৃণ্বতে) শ্রোতাদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (ঈক্ষমাণায়) দ্রষ্টাদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (ঈক্ষিতায়) দর্শকদিগের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (বীক্ষিণতায়) ভালমত দর্শিতদের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (নিমেষায়) চোখের পলক উঠা-বসার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (য়ৎ) যাহা (অত্তি) খায় (তস্মৈ) তাহার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (য়ৎ) যাহা (পিবতি) পান করে (তস্মৈ) তাহার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া (য়ৎ) যাহা (মূত্রম্) মূত্র (করোতি) করে (তস্মৈ) তাহার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া, (কুর্বতে) যাহা করে তাহার জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া তথা (কৃতায়) কৃতকর্ম্মের জন্য (স্বাহা) উত্তম ক্রিয়া যাহারা করে তাহারা সকলে সুখ লাভ করিয়া থাকে ॥ ৮ ॥
भावार्थ - ভাবার্থঃ- যাহার সুপ্রচেষ্টা এবং ধাবনাদি ক্রিয়াগুলিকে সিদ্ধকারী কর্ম্ম তথা সুগন্ধি আদি বস্তুসমূহের হোমাদি কর্ম্ম করে, তাহারা সমস্ত সুখ এবং আকাঙ্ক্ষিত বস্তু লাভ করে ॥ ৮ ॥
मन्त्र (बांग्ला) - য়॒তে স্বাহা॒ ধাব॑তে॒ স্বাহো॑দ্দ্রা॒বায়॒ স্বাহোদ্দ্রু॑তায়॒ স্বাহা॑ শূকা॒রায়॒ স্বাহা॒ শূকৃ॑তায়॒ স্বাহা॒ নিষ॑ণ্ণায়॒ স্বাহোত্থি॑তায়॒ স্বাহা॑ জ॒বায়॒ স্বাহা॒ বলা॑য়॒ স্বাহা॑ বি॒বর্ত্ত॑মানায়॒ স্বাহা॒ বিবৃ॑ত্তায়॒ স্বাহা॑ বিধূন্বা॒নায়॒ স্বাহা॒ বিধূ॑তায়॒ স্বাহা॒ শুশ্রূ॑ষমাণায়॒ স্বাহা॑ শৃণ্ব॒তে স্বাহেক্ষ॑মাণায়॒ স্বাহে॑ক্ষি॒তায়॒ স্বাহা॒ বী᳖ক্ষিতায়॒ স্বাহা॑ নিমে॒ষায়॒ স্বাহা॒ য়দত্তি॒ তস্মৈ॒ স্বাহা॒ য়ৎ পিব॑তি॒ তস্মৈ॒ স্বাহা॒ য়ন্মূত্রং॑ ক॒রোতি॒ তস্মৈ॒ স্বাহা॑ কুর্ব॒তে স্বাহা॑ কৃ॒তায়॒ স্বাহা॑ ॥ ৮ ॥
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - য়তে স্বাহেত্যস্য প্রজাপতির্ঋষিঃ । প্রয়ত্নবন্তো জীবাদয়ো দেবতাঃ ।
পূর্বস্য ভুরিগ্ধৃতিশ্ছন্দঃ । ঋষভঃ স্বরঃ । বিধূতায়েত্যুত্তরস্য ভুরিগতিধৃতিশ্ছন্দঃ । ষড্জঃ স্বরঃ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal