English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 76/ मन्त्र 1
उदु॒ ज्योति॑र॒मृतं॑ वि॒श्वज॑न्यं वि॒श्वान॑रः सवि॒ता दे॒वो अ॑श्रेत् । क्रत्वा॑ दे॒वाना॑मजनिष्ट॒ चक्षु॑रा॒विर॑क॒र्भुव॑नं॒ विश्व॑मु॒षाः ॥
स्वर सहित पद पाठउत् । ऊँ॒ इति॑ । ज्योतिः॑ । अ॒मृत॑म् । वि॒श्वऽज॑न्यम् । वि॒श्वान॑रः । स॒वि॒ता । दे॒वः । अ॒श्रे॒त् । क्रत्वा॑ । दे॒वाना॑म् । अ॒ज॒नि॒ष्ट॒ । चक्षुः॑ । आ॒विः । अ॒कः॒ । भुव॑नम् । विश्व॑म् । उ॒षाः ॥
स्वर रहित मन्त्र
उदु ज्योतिरमृतं विश्वजन्यं विश्वानरः सविता देवो अश्रेत् । क्रत्वा देवानामजनिष्ट चक्षुराविरकर्भुवनं विश्वमुषाः ॥
स्वर रहित पद पाठउत् । ऊँ इति । ज्योतिः । अमृतम् । विश्वऽजन्यम् । विश्वानरः । सविता । देवः । अश्रेत् । क्रत्वा । देवानाम् । अजनिष्ट । चक्षुः । आविः । अकः । भुवनम् । विश्वम् । उषाः ॥ ७.७६.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 76; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 5; वर्ग » 23; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 5; वर्ग » 23; मन्त्र » 1
विषय - ईश्वरीय शक्ति
पदार्थ -
पदार्थ- उषा रूप से परमेश्वरी शक्ति का वर्णन। (सविता) = संसार का उत्पादक, (देव:) = सुखों का दाता, लोकों का प्रकाशक, (विश्वानरः) = विश्व और समस्त जीवों का नायक, सञ्चालक परमेश्वर (विश्व जन्यम्) = सब जनों में विद्यमान, विश्व के उत्पादक (अमृतं) = अविनाशी, (ज्योतिः) = परम प्रकाशमय तेज को (उत् अश्रेत् उ) = सर्वोपरि धारण करता है। वह अपने (कृत्वा) = कर्म और ज्ञानसामर्थ्य से (देवानां) = समस्त लोकों और विद्वान् पुरुषों के बीच (चक्षुः) = सबको आँखवत् देखनेवाला (उषा:) = पापों का दाहक, उषा-समान कान्तियुक्त, (भुवनं) = समस्त भुवनों को (आवि: अकः) = प्रकट करता है।
भावार्थ - भावार्थ- परमेश्वर अपनी परमेश्वरी शक्ति से सृष्टि की उत्पत्ति, पालन, ज्ञान प्रदान तथा सब जीवों को देखता हुआ उनके कर्मों का फल प्रदान करता है।
इस भाष्य को एडिट करें