ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 86/ मन्त्र 1
धीरा॒ त्व॑स्य महि॒ना ज॒नूंषि॒ वि यस्त॒स्तम्भ॒ रोद॑सी चिदु॒र्वी । प्र नाक॑मृ॒ष्वं नु॑नुदे बृ॒हन्तं॑ द्वि॒ता नक्ष॑त्रं प॒प्रथ॑च्च॒ भूम॑ ॥
स्वर सहित पद पाठधीरा॑ । तु । अ॒स्य॒ । म॒हि॒ना । ज॒नूंषि॑ । वि । यः । त॒स्तम्भ॑ । रोद॑सी॒ इति॑ । चि॒त् । उ॒र्वी इति॑ । प्र । नाक॑म् । ऋ॒ष्वम् । नु॒नु॒दे॒ । बृ॒हन्त॑म् । द्वि॒ता । नक्ष॑त्रम् । प॒प्रथ॑त् । च॒ । भूम॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
धीरा त्वस्य महिना जनूंषि वि यस्तस्तम्भ रोदसी चिदुर्वी । प्र नाकमृष्वं नुनुदे बृहन्तं द्विता नक्षत्रं पप्रथच्च भूम ॥
स्वर रहित पद पाठधीरा । तु । अस्य । महिना । जनूंषि । वि । यः । तस्तम्भ । रोदसी इति । चित् । उर्वी इति । प्र । नाकम् । ऋष्वम् । नुनुदे । बृहन्तम् । द्विता । नक्षत्रम् । पप्रथत् । च । भूम ॥ ७.८६.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 86; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 8; मन्त्र » 1
विषय - सर्वधारक परमेश्वर
पदार्थ -
पदार्थ- वरुण परमेश्वर (अस्य महिना) = इसके महान् सामर्थ्य से (जनूंषि) = जन्मधारी समस्त प्राणी (धीरा) = बुद्धि और कर्म द्वारा प्रेरित होते हैं। (यः) = जो (चित्) = पूजनीय (उर्वी रोदसी) = विशाल आकाश और भूमि को तस्तम्भ = थामे है, वह ही (बृहतं) = बड़े (ऋष्वं) = महान् (नाकम्) = सुखस्वरूप परमानन्द को (प्र नुनुदे) = देता है। वह ही (भूम नक्षत्रं च) = बहुत से नक्षत्रों को (पप्रथत्) = फैलाता है।
भावार्थ - भावार्थ- इस भूमि, आकाश तथा नक्षत्रों को महान् सामर्थ्यवाला परमेश्वर ही रचकर टिकाता है। वही सुखों का दाता तथा परमानन्द का प्रदाता है।
इस भाष्य को एडिट करें