ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 99/ मन्त्र 1
प॒रो मात्र॑या त॒न्वा॑ वृधान॒ न ते॑ महि॒त्वमन्व॑श्नुवन्ति । उ॒भे ते॑ विद्म॒ रज॑सी पृथि॒व्या विष्णो॑ देव॒ त्वं प॑र॒मस्य॑ वित्से ॥
स्वर सहित पद पाठप॒रः । मात्र॑या । त॒न्वा॑ । वृ॒धा॒न॒ । न । ते॒ । म॒हि॒ऽत्वम् । अनु॑ । अ॒श्नु॒व॒न्ति॒ । उ॒भे इति॑ । ते॒ । वि॒द्म॒ । रज॑सी॒ इति॑ । पृ॒थि॒व्याः । विष्णो॒ इति॑ । दे॒व॒ । त्वम् । प॒र॒मस्य॑ । वि॒त्से॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
परो मात्रया तन्वा वृधान न ते महित्वमन्वश्नुवन्ति । उभे ते विद्म रजसी पृथिव्या विष्णो देव त्वं परमस्य वित्से ॥
स्वर रहित पद पाठपरः । मात्रया । तन्वा । वृधान । न । ते । महिऽत्वम् । अनु । अश्नुवन्ति । उभे इति । ते । विद्म । रजसी इति । पृथिव्याः । विष्णो इति । देव । त्वम् । परमस्य । वित्से ॥ ७.९९.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 99; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 24; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 24; मन्त्र » 1
विषय - ईश्वर की महिमा अपरम्पार है
पदार्थ -
पदार्थ- हे (वृधाना) = सबसे बढ़े ! वा जगत् के बढ़ाने हारे! (विष्णो) = सर्वव्यापक ! (तन्वा) = जगत् को फैलानेवाले, (मात्रया) = जगत् को बनानेवाली प्रकृति से भी (परः) = उत्कृष्ट (ते) = तेरी (महित्वम्) = महिमा को कोई भी (न अनु अश्नुवन्ति) = पा नहीं सकते। हे (देव) = सर्वप्रकाशक ! (पृथिव्याः ते) = संसार के विस्तारक तेरे ही बनाये इन (उभे) = दोनों (रजसी) = सूर्य, पृथिवी, वा आकाश और भूमि लोकों को (विद्म) = जानते हैं। तू (अस्य) = इससे भी (परम्) = उत्कृष्ट तत्त्व को (वित्वे) = जानता है।
भावार्थ - भावार्थ- सर्वव्यापक परमेश्वर इस समस्त जगत् को फैलाता है, सबको प्रकाशित करता है, सूर्य, भूमि व आकाश आदि लोकों को बनाता और समस्त पदार्थों को जानता है। वह प्रभु जड़ प्रकृति से उत्कृष्ट है। उसकी महिमा का कोई भी पार नहीं पा सकता।
इस भाष्य को एडिट करें