Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 9 के सूक्त 59 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 9/ सूक्त 59/ मन्त्र 1
    ऋषिः - अवत्सारः देवता - पवमानः सोमः छन्दः - गायत्री स्वरः - षड्जः

    पव॑स्व गो॒जिद॑श्व॒जिद्वि॑श्व॒जित्सो॑म रण्य॒जित् । प्र॒जाव॒द्रत्न॒मा भ॑र ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    पव॑स्व । गो॒ऽजित् । अ॒श्व॒ऽजित् । वि॒श्व॒ऽजित् । सो॒म॒ । र॒ण्य॒ऽजित् । प्र॒जाऽव॑त् । रत्न॑म् । आ । भ॒र॒ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    पवस्व गोजिदश्वजिद्विश्वजित्सोम रण्यजित् । प्रजावद्रत्नमा भर ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    पवस्व । गोऽजित् । अश्वऽजित् । विश्वऽजित् । सोम । रण्यऽजित् । प्रजाऽवत् । रत्नम् । आ । भर ॥ ९.५९.१

    ऋग्वेद - मण्डल » 9; सूक्त » 59; मन्त्र » 1
    अष्टक » 7; अध्याय » 1; वर्ग » 16; मन्त्र » 1

    पदार्थ -
    [१] हे (सोम) = वीर्यशक्ते ! तू (गोजित्) = हमारे लिये ज्ञानेन्द्रियों का विजय करनेवाला होकर पवस्व प्राप्त हो, तेरे रक्षण से हमारी ज्ञानेन्द्रियाँ उत्तम बनें । इसी प्रकार तू हमारे लिये (अश्वजित्) = उत्तम कर्मेन्द्रियों को जीतनेवाला हो। (विश्वजित्) = तू हमारे लिये सब आवश्यक वसुओं का विजेता है । (रण्यजित्) = सब रमणीय पदार्थों को प्राप्त करानेवाला है । [२] तू (प्रजावत्) = उत्कृष्ट विकासवाले (रत्नम्) = रमणीय तत्त्व को (आभर) = हमारे में सर्वथा भरनेवाला हो । अथवा तू (प्रजावत्) = उत्कृष्ट सन्तान को प्राप्त करानेवाले (रत्नम्) = मणि तुल्य वीर्य को (आभर) = प्राप्त करा ।

    भावार्थ - भावार्थ- सोमरक्षण से उत्कृष्ट कर्मेन्द्रियाँ - ज्ञानेन्द्रियाँ सब वसु वरणीय तत्त्व प्राप्त होते हैं । यही उत्कृष्ट सन्तान के प्राप्त करानेवाले वीर्य को देता है।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top