English
ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 147/ मन्त्र 1
श्रत्ते॑ दधामि प्रथ॒माय॑ म॒न्यवेऽह॒न्यद्वृ॒त्रं नर्यं॑ वि॒वेर॒पः । उ॒भे यत्त्वा॒ भव॑तो॒ रोद॑सी॒ अनु॒ रेज॑ते॒ शुष्मा॑त्पृथि॒वी चि॑दद्रिवः ॥
स्वर सहित पद पाठश्रत् । ते॒ । द॒धा॒मि॒ । प्र॒थ॒माय॑ । म॒न्यवे॑ । अह॑न् । यत् । वृ॒त्रम् । नर्य॑म् । वि॒वेः । अ॒पः । उ॒भे इति॑ । यत् । त्वा॒ । भव॑तः । रोद॑सी॒ इति॑ । अनु॑ । रेज॑ते । शुष्मा॑त् । पृ॒थि॒वी । चि॒त् । अ॒द्रि॒ऽवः॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
श्रत्ते दधामि प्रथमाय मन्यवेऽहन्यद्वृत्रं नर्यं विवेरपः । उभे यत्त्वा भवतो रोदसी अनु रेजते शुष्मात्पृथिवी चिदद्रिवः ॥
स्वर रहित पद पाठश्रत् । ते । दधामि । प्रथमाय । मन्यवे । अहन् । यत् । वृत्रम् । नर्यम् । विवेः । अपः । उभे इति । यत् । त्वा । भवतः । रोदसी इति । अनु । रेजते । शुष्मात् । पृथिवी । चित् । अद्रिऽवः ॥ १०.१४७.१
ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 147; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 5; मन्त्र » 1
अष्टक » 8; अध्याय » 8; वर्ग » 5; मन्त्र » 1
विषय - इन्द्र। विश्वधारक प्रभु परमेश्वर का वर्णन।
भावार्थ -
(यत्) जब तू (वृत्रम् अहम्) आकाश को आच्छादन करने वाले मेघ को ताड़ित करता है, (नर्यम् अपः विवेः) समस्त मनुष्यों, जीवों का हितकारक जल प्रदान करता है, उस (प्रथमाय) सर्वश्रेष्ठ (मन्यवे) मननशील, ज्ञानी, एवं दुष्टों पर क्रोधशील (ते) तेरे लिये (श्रत् दधामि) मैं सत्य विश्वास धारता हूं। हे (अद्रिवः) मेघों और बल वीर्य के स्वामिन्! (उभे रोदसी) दोनों लोक सूर्य और पृथिवी (त्वा अनु भवतः) तेरे ही अधीन हैं। तेरे (शुष्मात्) बल से वा तेरे ही प्रताप से (पृथिवी चित् रेजते) यह पृथिवी, विशाल अन्तरिक्ष भी कांपता और गति करता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - ऋषिः सुवेदाः शैरीशिः। इन्द्रो देवता॥ छन्दः- १ विराट् जगती। २ आर्ची भुरिग् जगती। ३ जगती। ४ पादनिचृज्जगती। ५ विराट् त्रिष्टुप्॥ पञ्चर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें