ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 24/ मन्त्र 2
ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - भुरिक्पङ्क्ति
स्वरः - पञ्चमः
ततु॑रिर्वी॒रो नर्यो॒ विचे॑ताः॒ श्रोता॒ हवं॑ गृण॒त उ॒र्व्यू॑तिः। वसुः॒ शंसो॑ न॒रां का॒रुधा॑या वा॒जी स्तु॒तो वि॒दथे॑ दाति॒ वाज॑म् ॥२॥
स्वर सहित पद पाठततु॑रिः । वी॒रः । नर्यः॑ । विऽचे॑ताः । श्रोता॑ । हव॑म् । गृ॒ण॒तः । उ॒र्विऽऊ॑तिः । वसुः॑ । शंसः॑ । न॒राम् । का॒रुऽधा॑याः । वा॒जी । स्तु॒तः । वि॒दथे॑ । दा॒ति॒ । वाज॑म् ॥
स्वर रहित मन्त्र
ततुरिर्वीरो नर्यो विचेताः श्रोता हवं गृणत उर्व्यूतिः। वसुः शंसो नरां कारुधाया वाजी स्तुतो विदथे दाति वाजम् ॥२॥
स्वर रहित पद पाठततुरिः। वीरः। नर्यः। विऽचेताः। श्रोता। हवम्। गृणतः। उर्विऽऊतिः। वसुः। शंसः। नराम्। कारुऽधायाः। वाजी। स्तुतः। विदथे। दाति। वाजम् ॥२॥
ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 24; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 6; वर्ग » 17; मन्त्र » 2
अष्टक » 4; अध्याय » 6; वर्ग » 17; मन्त्र » 2
विषय - उसकी शक्तियों की शाखावत् वृद्धि ।
भावार्थ -
(ततुरिः) शत्रुओं को नाश करने वाला, (वी:) विविध बलों का स्वामी, तेजस्वी, रक्षक, वीर, (विचेता:) विविध ज्ञानों का जानने हारा, विशेष चित्त से युक्त, (नर्यः) नायकों और मनुष्यों में श्रेष्ठ, उनका हितैषी, ( गृणतः ) उपदेश करने वाले विद्वान् पुरुष के ( हवं ) ग्रहण करने योग्य उपदेश-वचन को तथा निवेदन करने वाले प्रजाजन की पुकार तथा आह्वान को ( श्रोता ) सुनने हारा राजा ( उरु-ऊतिः ) बड़ी रक्षा सामर्थ्य वाला हो । वह ( वसुः ) राष्ट्र को बसाने वाला, ( नराशंसः ) सब मनुष्यों में उत्तम स्तुति योग्य ( कारु-धायाः ) शिल्पी तथा विद्वान् जनों का पालक पोषक, (वाजी ) बलवान् पुरुष (स्तुतः ) प्रशंसित और नायक पद पर प्रस्तुत होकर ( विदथे ) संग्रामादि के अवसर पर (वाजम् दाति ) ऐश्वर्य और बल को देता है ।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ॥ इन्द्रो देवता ॥ छन्दः - १, २ भुरिक् पंक्तिः । ३,५,९ पंक्ति: । ४, ७ निचृत्त्रिष्टुप् । ८ त्रिष्टुप् । १० विराट् त्रिष्टुप् । ६ ब्राह्मी बृहती ॥ दशर्चं सूकम् ॥
इस भाष्य को एडिट करें