Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 6 के सूक्त 60 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 6/ सूक्त 60/ मन्त्र 2
    ऋषिः - भरद्वाजो बार्हस्पत्यः देवता - इन्द्राग्नी छन्दः - विराट्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    ता यो॑धिष्टम॒भि गा इ॑न्द्र नू॒नम॒पः स्व॑रु॒षसो॑ अग्न ऊ॒ळ्हाः। दिशः॒ स्व॑रु॒षस॑ इन्द्र चि॒त्रा अ॒पो गा अ॑ग्ने युवसे नि॒युत्वा॑न् ॥२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ता । यो॒धि॒ष्ट॒म् । अ॒भि । गाः । इ॒न्द्र॒ । नू॒नम् । अ॒पः । स्वः॑ । उ॒षसः॑ । अ॒ग्ने॒ । ऊ॒ळ्हाः । दिशः॑ । स्वः॑ । उ॒षसः॑ । इ॒न्द्र॒ । चि॒त्राः । अ॒पः । गाः । अ॒ग्ने॒ । यु॒व॒से॒ । नि॒युत्वा॑न् ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    ता योधिष्टमभि गा इन्द्र नूनमपः स्वरुषसो अग्न ऊळ्हाः। दिशः स्वरुषस इन्द्र चित्रा अपो गा अग्ने युवसे नियुत्वान् ॥२॥

    स्वर रहित पद पाठ

    ता। योधिष्टम्। अभि। गाः। इन्द्र। नूनम्। अपः। स्वः। उषसः। अग्ने। ऊळ्हाः। दिशः। स्वः। उषसः। इन्द्र। चित्राः। अपः। गाः। अग्ने। युवसे। नियुत्वान् ॥२॥

    ऋग्वेद - मण्डल » 6; सूक्त » 60; मन्त्र » 2
    अष्टक » 4; अध्याय » 8; वर्ग » 27; मन्त्र » 2

    भावार्थ -
    हे ( इन्द्र ) ऐश्वर्यवन् ! हे शत्रुहन्तः ! हे ( अग्ने ) तेजस्विन् ! विद्वन् ! अग्रणी नायक ! अथवा पूर्वोक्त स्त्रीपुरुषो ! आप दोनों ! ( ताः ) उन ( गाः अभि) भूमियों को लक्ष्य करके ( योधिष्टम् ) शत्रुओं से युद्ध करो। और ( नूनम् ) अवश्य (अपः ) आप्त प्रजाओं और (स्वः सुख कारक, वा उत्तम सन्तान उत्पन्न करने वाली ( उषसः ) कमनीय, कान्तियुक्त, प्रिय, प्रभातवेलाओं के समान सुन्दर ( ऊढ़ा: ) विवाहित पत्नियों को लक्ष्यकर उनकी मान रक्षा के लिये ( अभि योधिष्टम् ) शत्रु वा दुष्ट जनों को प्रहार करो । हे ( इन्द्र) सूर्यवत् तेजस्विन् ! तू ( दिशः ) दिशाओं ( स्वः ) सुखमय प्रकाश और ( उषसः ) उषाओं के समान सुप्रसन्न प्रजाजनों को और ( चित्राः ) अद्भुत एवं पूज्य (अपः) ) जलवत् शीतल, एवं आप्त जनों को और (गाः) भूमियों, इन्द्रिय गणों को ( युवसे ) मिला, और हे ( अग्ने ) अग्रणी नायक ! तू भी उसी प्रकार ( नियुत्वान् ) उत्तम अश्वों का स्वामी होकर ( दिशः ) आदेश मानने वाली ( स्वः ) प्रेरणा योग्य (उषसः) शत्रु को दग्ध करने वाली (चित्राः) अद्भुत बलशाली, (अपः) जल धारावत् प्रवाह से जाने वाली, ( गाः ) शस्त्रास्त्र चलाने वाली सेनाओं को ( युवसे ) प्राप्त कर ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - भरद्वाजो बार्हस्पत्य ऋषिः ।। इन्द्राग्नी देवते ।। छन्दः - १, ३ निचृत्त्रिष्टुप् । २ विराट् त्रिष्टुप् । ४, ६, ७ विराड् गायत्री । ५, ९ , ११ निचृद्गायत्री । १०,१२ गायत्री । १३ स्वराट् पंक्ति: १४ निचृदनुष्टुप् । १५ विराडनुष्टुप् ।। पञ्चदशर्चं सूक्तम् ।।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top