English
ऋग्वेद - मण्डल 7/ सूक्त 100/ मन्त्र 1
नू मर्तो॑ दयते सनि॒ष्यन्यो विष्ण॑व उरुगा॒याय॒ दाश॑त् । प्र यः स॒त्राचा॒ मन॑सा॒ यजा॑त ए॒ताव॑न्तं॒ नर्य॑मा॒विवा॑सात् ॥
स्वर सहित पद पाठनु । मर्तः॑ । द॒य॒ते॒ । स॒नि॒ष्यन् । यः । विष्ण॑वे । उ॒रु॒ऽगा॒याय॑ । दाश॑त् । प्र । यः । स॒त्राचा॑ । मन॑सा । यजा॑ते । ए॒ताव॑न्तम् । नर्य॑म् । आ॒ऽविवा॑सात् ॥
स्वर रहित मन्त्र
नू मर्तो दयते सनिष्यन्यो विष्णव उरुगायाय दाशत् । प्र यः सत्राचा मनसा यजात एतावन्तं नर्यमाविवासात् ॥
स्वर रहित पद पाठनु । मर्तः । दयते । सनिष्यन् । यः । विष्णवे । उरुऽगायाय । दाशत् । प्र । यः । सत्राचा । मनसा । यजाते । एतावन्तम् । नर्यम् । आऽविवासात् ॥ ७.१००.१
ऋग्वेद - मण्डल » 7; सूक्त » 100; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 25; मन्त्र » 1
अष्टक » 5; अध्याय » 6; वर्ग » 25; मन्त्र » 1
विषय - विष्णु, व्यापक प्रभु की स्तुति-उपासना।
भावार्थ -
( यः ) जो ( मर्त्तः ) मनुष्य, ( सनिष्यन् ) दान देने की इच्छा से ( दयते ) दान देता और दया करता है वही ( उरु-गायाय ) बहुतों से, अति स्तुतियोग्य ( विष्णवे ) व्यापक परमेश्वर के निमित्त ही ( दाशत् ) दान करे । ( यः ) जो मनुष्य (सत्राचा मनसा) सत्यनिष्ठ मन से ( प्र यजाते) अच्छी प्रकार यज्ञ, दान करता वा परम देव की पूजा करता वह ( एतावन्तं ) उतना ही ( नर्यम् ) मनुष्यों के हितकारी वा सब मनुष्यों में व्यापक परमेश्वर की ( आ विवासत् ) सेवा किया करता है।
टिप्पणी -
missing
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - वसिष्ठ ऋषिः॥ विष्णुर्देवता॥ छन्दः—१, २, ५, ६, ७ निचृत् त्रिष्टुप्। ३ विराट् त्रिष्टुप्। ४ आर्षी त्रिष्टुप्॥ सप्तर्चं सूक्तम्॥
इस भाष्य को एडिट करें