Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 11
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 11/ मन्त्र 9
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - सविता देवता छन्दः - भुरिगतिशक्वरी स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    1

    दे॒वस्य॑ त्वा सवि॒तुः प्र॑स॒वेऽश्विनो॑र्बा॒हुभ्यां॑ पू॒ष्णो हस्ता॑भ्याम्। आद॑दे गाय॒त्रेण॒ छन्द॑साङ्गिर॒स्वत् पृ॑थि॒व्याः स॒धस्था॑द॒ग्निं पु॑री॒ष्यमङ्गिर॒स्वदाभ॑र॒ त्रैष्टु॑भेन॒ छन्द॑साङ्गिर॒स्वत्॥९॥

    स्वर सहित पद पाठ

    दे॒वस्य॑। त्वा॒। स॒वि॒तुः। प्र॒स॒व᳕ इति॑ प्रऽस॒वे᳕। अ॒श्विनोः॑। बा॒हुभ्या॑म्। पू॒ष्णः। हस्ता॑भ्याम्। आ। द॒दे॒। गा॒य॒त्रेण॑। छन्द॑सा। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। पृ॒थि॒व्याः। स॒धस्था॒दिति॑ स॒धऽस्था॑त्। अ॒ग्निम्। पु॒री॒ष्य᳖म्। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। आ। भ॒र॒। त्रैष्टु॑भेन। त्रैस्तु॑भे॒नेति॒ त्रैऽस्तु॑भेन। छन्द॑सा। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत् ॥९ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    देवस्य त्वा सवितुः प्रसवेश्विनोर्बाहुभ्याम्पूष्णो हस्ताभ्याम् । आददे गायत्रेण च्छन्दसाङ्गिरस्वत्पृथिव्याः सधस्थादग्निं पुरीष्यमङ्गिरस्वदाभर त्रैष्टुभेन छन्दसाङ्गिरस्वत् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    देवस्य। त्वा। सवितुः। प्रसव इति प्रऽसवे। अश्विनोः। बाहुभ्याम्। पूष्णः। हस्ताभ्याम्। आ। ददे। गायत्रेण। छन्दसा। अङ्गिरस्वत्। पृथिव्याः। सधस्थादिति सधऽस्थात्। अग्निम्। पुरीष्यम्। अङ्गिरस्वत्। आ। भर। त्रैष्टुभेन। त्रैस्तुभेनेति त्रैऽस्तुभेन। छन्दसा। अङ्गिरस्वत्॥९॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 11; मन्त्र » 9
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे विद्वान पुरुष, मी याज्ञिकजन) (त्वा) तुम्हाला (देवस्य) सूर्य आदीद्वारे सर्व जगाला प्रकाशित करणार्‍या (सवितु:) सर्वांना ऐश्वर्यप्राप्तीसाठी प्रेरणा देणार्‍या परमेश्वराने (प्रसवे) उत्पन्न केलेल्या या ऐश्वर्यशाली जगामध्ये (अश्विनो) प्राणाच्या आणि उदानाच्या (बाहुभ्याम्) बल आणि आकर्षण शक्तीद्वारे तसेच (पूष्णो) पुष्टिकारक विद्युतेच्या (हस्ताभ्याम्) धारण व आकर्षणशक्तीद्वारे (अड्णिरस्वत्) निखार्‍याप्रमाणे (आददे) ग्रहण करतो (तुम्हा विद्वानांकडून/वैज्ञानिकांकडून प्राण, उदान आणि विद्युत, यांच्या आकर्षण, धारण आदी गुणांचे ज्ञान घेतो) तुम्ही (गायत्रेण) गायत्री मंत्राने निष्पन्न होणार्‍या (छन्दसा) आनन्ददायक अर्थाचे (पृथिब्या:) पृथ्वीच्या (सधस्थात्) एका स्थानावरून दुसर्‍या स्थानात जाणार्‍या (गतिशील) (अद्गिरस्वत्) प्राणाप्रमाणे प्रिय (अशा अग्नीला) आणि (त्रैष्टुभेन) त्रिष्टुप् मंत्राने निष्पन्न होणार्‍या (छन्दसा) स्वतंत्र अर्थातील (अड्गिरस्वत्) चिन्हांप्रमाणे (पुरीष्यम्) जल उत्पन्न करणार्‍या (अग्निम्) विद्युत आदी तीन प्रकारच्या अग्नीला (आभर) धारण करा. (गायत्री आणि त्रिष्टुप् छंदातील मंत्रांमध्ये तीन प्रकारच्या अग्नीच्या व जलविषयी जे सांगितले आहे, त्याचे अधिक ज्ञान मिळवा) ॥9॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात उपमा अलंकार आहे. मनुष्यांना पहिजे की त्यांनी ईश्वराच्या सृष्टीतील गुण, (लाभ, उपयोग) आदींचे ज्ञान असणार्‍या (वा शोध लावणार्‍या) विद्वानांची (वैज्ञानिकांची चांगल्याप्रकारे सेवा व संगती करून पृथ्वी आदी पदार्थांत विद्यमान अग्नीला जाणावे (आणि त्यापासून लाभ घ्यावेत) ॥9॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top