English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
मन्त्र चुनें
यजुर्वेद - अध्याय 12/ मन्त्र 39
ऋषिः - विरूप ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - निचृदनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
7
पुन॑रा॒सद्य॒ सद॑नम॒पश्च॑ पृथि॒वीम॑ग्ने। शेषे॑ मा॒तुर्यथो॒पस्थे॒ऽन्तर॑स्या शि॒वत॑मः॥३९॥
स्वर सहित पद पाठपुनः॑। आ॒सद्येत्या॒ऽसद्य॑। सद॑नम्। अ॒पः। च॒। पृ॒थि॒वीम्। अ॒ग्ने॒। शेषे॑। मा॒तुः। यथा॑। उ॒पस्थ॒ इत्यु॒पऽस्थे॑। अ॒न्तः। अ॒स्या॒म्। शि॒वत॑म॒ इति॑ शि॒वऽत॑मः ॥३९ ॥
स्वर रहित मन्त्र
पुनरासद्य सदनमपश्च पृथिवीमग्ने । शेषे मातुर्यथोपस्थे न्तरस्याँ शिवतमः ॥
स्वर रहित पद पाठ
पुनः। आसद्येत्याऽसद्य। सदनम्। अपः। च। पृथिवीम्। अग्ने। शेषे। मातुः। यथा। उपस्थ इत्युपऽस्थे। अन्तः। अस्याम्। शिवतम इति शिवऽतमः॥३९॥
विषय - यानंतर, माता, पिता आणि पुत्र, या सर्वांना एकमेकाशी कसे वागावे, याविषयी पुढील मंत्रात कथन केले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (अग्ने) इच्छा आदी गुणांनी युक्त हे विद्वान मनुष्य तू (अप:ऽ) जलात (पृथिवीम्) पृथ्वी- वरील पदार्थात (च) आणि (सदनं) गर्भाला (पुन:) पुन्हा-पुन्हावा वारंवार (आसद्य) प्राप्त होऊन (अस्थाम्‌) या मातेच्या (अन्त:) गर्भाशयात (शिमतम:) मंगलकारी होऊन (वा होण्यासाठी पुन:पुन: येशील, हे जाणून घे) आणि (यथा) ज्याप्रमाणे एक बालक (मातृ:) आर्सच्या (उपस्थे) मांडीवर (शेषे) झोपतो. त्याप्रमाणे तू मातेची सेवा करण्यासाठी मंगलकारी होऊन (पुन्हा गर्भात येशील, हे जाणून घे) ॥39॥
भावार्थ - भावार्थ - पुत्रांचे कर्तव्य आहे की ज्याप्रमाणे माता आपल्या मुलाला सुखी व आनंदी करते, तसे पुत्रांनी आपल्या प्रेमपूर्ण सेवेद्वारे मातेलाही सुखी व प्रसन्न ठेवावे. आणि कदापि आई-वडिलांचा विरोध करूं नये. तसेच माता-पित्यांनाही आवश्‍यक आहे की त्यांनी आपल्या मुलांना अधर्म आणि कुशिक्षा कदापि शिकवूं नये ॥39॥
टिप्पणी -
(टीप : या मंत्राच्या हिंदी भाष्यात ‘ताप:’ ‘पृथिवीम्’ ‘चे’ ‘सदन’ चार शब्दांना अधोरेखीत केला आहे)
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal