English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
मन्त्र चुनें
यजुर्वेद - अध्याय 12/ मन्त्र 98
ऋषिः - वरुण ऋषिः
देवता - वैद्या देवताः
छन्दः - निचृदनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
4
त्वां ग॑न्ध॒र्वाऽअ॑खनँ॒स्त्वामिन्द्र॒स्त्वां बृह॒स्पतिः॑। त्वामो॑षधे॒ सोमो॒ राजा॑ वि॒द्वान् यक्ष्मा॑दमुच्यत॥९८॥
स्वर सहित पद पाठत्वाम्। ग॒न्ध॒र्वाः। अ॒ख॒न॒न्। त्वाम्। इन्द्रः॑। त्वाम्। बृह॒स्पतिः॑। त्वाम्। ओ॒ष॒धे॒। सोमः॑। राजा॑। वि॒द्वान्। यक्ष्मा॑त्। अ॒मु॒च्य॒त॒ ॥९८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
त्वाङ्गन्धर्वाऽअखनँस्त्वामिन्द्रस्त्वाम्बृहस्पतिः । त्वामोषधे सोमो राजा विद्वान्यक्ष्मादमुच्यत ॥
स्वर रहित पद पाठ
त्वाम्। गन्धर्वाः। अखनन्। त्वाम्। इन्द्रः। त्वाम्। बृहस्पतिः। त्वाम्। ओषधे। सोमः। राजा। विद्वान्। यक्ष्मात्। अमुच्यत॥९८॥
विषय - कोणी कोणी औषधीचे सेवन करावे (योग्य औषधी शोधून मिळविणारा कोण व कसा असावा,) याविषयी पुढील मंत्रात कथन केले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यांनो, ज्या औषधीने क्षयरोगी माणूस (यक्ष्यात्‌) क्षयरोगापासून (अमुच्यत) मुक्त होऊ शकतो, आणि इतरही ज्या ज्या उपयोगी औषधी आहेत, त्यांना (गन्धर्वा:) गात्रविद्येत प्रवीण असणाऱ्या मनुष्याने (अखनन्) (वन, क्षेत्र आदी स्थळांत शोधावे आणि त्या औषधी खणून व उपटून आणाव्यात. (त्वाम्) त्या उपयुक्त औषधींना (इन्द्र:) परमैश्‍वर्यशाली व्यक्तीने (त्वाम्) त्या औषधींना (बृहस्थति:) वेदज्ञ मनुष्याने आणि (त्वाम्) त्या औषधींना (सोम:) उत्तमगुणराव (विद्वान्) सर्वशास्त्रज्ञाता (राजा) राजाने (त्वाम्) त्या त्या ठिकाणी शोधून खणून (एकत्रित करून) आणावे. (वनौषधी आणणारा मनुष्य कुशल व गुणग्राहक असावा. राजा, श्रीमंत माणसे यांनी औषधी-संग्रह कार्यावर नियंत्रण ठेवावे) ॥98॥
भावार्थ - भावार्थ - (वृक्ष, वनस्पती, लता आदीचा कोणता तरी विशिष्ट भाग औषधि म्हणून उपयोगी असतो) कधी औषधी वृक्ष, लता, वनस्पतीच्या मुळात असते, कधी शाखा, पुष्प, पळ या अवयवांपासून प्राप्त होते. एखादा वृक्ष-वनस्पतीचे सर्व अवयव रोगनाशक असतात. मनुष्यांनी त्या औषधींचे यथोचित सेवन केले पाहिजे. ॥98॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal