Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 17
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 79
    ऋषिः - सप्तऋषय ऋषयः देवता - अग्निर्देवता छन्दः - आर्षी जगती स्वरः - निषादः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    1

    स॒प्त ते॑ऽअग्ने स॒मिधः॑ स॒प्त जि॒ह्वाः स॒प्तऽऋष॑यः स॒प्त धाम॑ प्रि॒याणि॑। स॒प्त होत्राः॑ सप्त॒धा त्वा॑ यजन्ति स॒प्त योनी॒रापृ॑णस्व घृ॒तेन॒ स्वाहा॑॥७९॥

    स्वर सहित पद पाठ

    स॒प्त। ते॒। अ॒ग्ने॒। स॒मिध॒ इति॑ स॒म्ऽइधः॑। स॒प्त। जि॒ह्वाः। स॒प्त। ऋष॑यः। स॒प्त। धाम॑। प्रि॒याणि॑। स॒प्त। होत्राः॑। स॒प्त॒ऽधा। त्वा॒। य॒ज॒न्ति॒। स॒प्त। योनीः॑। आ। पृ॒ण॒स्व॒। घृ॒तेन॑। स्वाहा॑ ॥७९ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    सप्त तेऽअग्ने समिधः सप्त जिह्वाः सप्त ऋषयः सप्त धाम प्रियाणि । सप्त होत्राः सप्तधा त्वा यजन्ति सप्त योनीरापृणस्व घृतेन स्वाहा ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सप्त। ते। अग्ने। समिध इति सम्ऽइधः। सप्त। जिह्वाः। सप्त। ऋषयः। सप्त। धाम। प्रियाणि। सप्त। होत्राः। सप्तऽधा। त्वा। यजन्ति। सप्त। योनीः। आ। पृणस्व। घृतेन। स्वाहा॥७९॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 17; मन्त्र » 79
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे (अग्ने) विद्वान महोदय, अग्नीला (सप्त समिधा) जाळणाऱ्या सात (सप्त जिव्हा:) काली, कराली आदी सात ज्वाळा रुप जिव्हा आहेत (सप्तऋषय:) प्राण, अपान, समान, उदान, व्यान, देवदत्त धनंजय हे सात प्राण वायू आहेत (जो प्रत्येक जीवामधे चैतन्य आणतो असा सात प्रकारचा वायू अथवा अग्नी (शक्ती प्रत्येक शरीरात असतो) या अग्नीचे प्रिय असे सात स्थान आहेत, अर्थात्‌ जन्म, स्थान, नाम, धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष (अग्नीमुळेच हे सर्व प्राप्त करण्यासाठी जीव धडपडतो) (सप्त होत्रा:) विविध ऋतूमधे यज्ञ करणारे सात याज्ञिक आहेत, हे सर्व, हे विद्वान, तुझे व्हावेत (तुझ्यासाठी लाभकारी व्हावेत) ज्याप्रमाणे विद्वान लोक अग्नीत (सप्तधा) सात प्रकारे (यजन्ति) यज्ञ करतात (वा सात प्रकारे त्यापासून उपयोग घेतात) त्याप्रमाणे हे विद्वान, करतात (वा सात प्रकारे त्यापासून उपयोग घेतात) उत्तम वाणीद्वारा (मंत्र (त्वा) तुलाही ते लाभ प्राप्त व्हावेत. हा अग्नी (स्वाहा) उत्तम वाणीद्वारा (मंत्र उच्चारणाद्वारा) (सप्त योनी:) सप्त संचयांद्वारा प्राप्त होतो, त्याप्रमाणे तू देखील (आ पृणस्व) सुखाने त्यास प्राप्त कर. ॥79॥

    भावार्थ - भावार्थ : या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे लाकडू-सरपणामुळे अग्नी वाढतो, तद्वत विद्या आदी शुभ गुणांमुळे सर्व माणसे उन्नती प्राप्त करू शकतात. ज्याप्रमाणे विद्वज्जन अग्नीमधे तूप आदी पदार्थ टाकून जगावर उपकार करतात, तद्वत आम्ही (सामान्यजनांनीदेखील) केले पाहिजे ॥79॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top