यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 62
ऋषिः - शङ्ख ऋषिः
देवता - पितरो देवता
छन्दः - निचृत त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
6
आच्या॒ जानु॑ दक्षिण॒तो नि॒षद्ये॒मं य॒ज्ञम॒भिगृ॑णीत॒ विश्वे॑। मा हि॑ꣳसिष्ट पितरः॒ केन॑ चिन्नो॒ यद्व॒ऽआगः॑ पुरु॒षता॒ करा॑म॥६२॥
स्वर सहित पद पाठआच्येत्या॒ऽअच्य॑। जानु॑। द॒क्षि॒ण॒तः। नि॒षद्य॑। नि॒षद्येति॑ नि॒ऽसद्य॑। इ॒मम्। य॒ज्ञम्। अ॒भि। गृ॒णी॒त॒। विश्वे॑। मा। हि॒ꣳसि॒ष्ट॒। पि॒त॒रः॒। केन॑। चि॒त्। नः॒। यत्। वः॒। आगः॑। पु॒रु॒षता॑। करा॑म ॥६२ ॥
स्वर रहित मन्त्र
आच्या जानु दक्षिणतो निषद्येमँ यज्ञमभि गृणीत विश्वे । मा हिँसिष्ट पितरः केनचिन्नो यद्वऽआगः पुरुषता कराम ॥
स्वर रहित पद पाठ
आच्येत्याऽअच्य। जानु। दक्षिणतः। निषद्य। निषद्येति निऽसद्य। इमम्। यज्ञम्। अभि। गृणीत। विश्वे। मा। हिꣳसिष्ट। पितरः। केन। चित्। नः। यत्। वः। आगः। पुरुषता। कराम॥६२॥
विषय - पुन्हा तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (पुत्र आदी युवक वृद्धजनांना उद्देशून) हे (विश्वे) (पितरः) पितासमान वृद्धजनहो, आपण (केन, चित्) कोणत्याही प्रकारे (नः) आमच्या (पुरूषता) पुरूषार्थ-प्रवृत्ती (वा कार्याप्रत जो उत्साह आहे) त्याला (ना, हिंसिष्ट) नष्ट करूं नका (आम्हा करूणांना हतोत्साह करू नका, आमचा उत्साह वाढवा, की ज्यायोगे) आम्ही सुख व यश (कराम) प्राप्त करू. तसेच (वः) तुमचा (वा तुमच्या स्वभावात) (यत्) जी (आगः) अपराधवृत्ती (नैराश्य व राग) आहे, त्यापासून आम्हांस दूर ठेवा (आम्हाला रागवून निराश करू नका) आपण (इमम्) या (यज्ञम्) सत्काररूप यज्ञाची (अभि, गुणीत) आमच्यासमोर प्रशंसा करा (आपणास आम्ही केलेल्या सत्कारामुळे प्रसन्नता वाटली असेल, तर तसे सांगा, म्हणजे आमचा उत्साह दुरावेल) आम्ही (लहान मंडळी) (जानु) गुडघे) (आच्या) खाली भूमीवर टेकवून (नमस्कार करून) (दक्षिणतः) आपल्या दक्षिण बाजूला (विषय) बसतो आणि (अशाच प्रकारे पुढेही) नेहमी आपला सत्कार करीत राहू ॥62॥
भावार्थ - भावार्थ - जेव्हां पिता आदी पूज्य लोक संतानाकडे येतात अथवा संताने त्यांच्याकडे जातात, तेव्हां तरूणांनी जमिनीवर गुडघे टेकून त्यांना नमस्कार करावे. अशा (विनम्र आचरणाने) त्यांना आनंदित करावे. तसेच पितरांनीदेखील आशीर्वाद, विद्या आणि सुशिक्षा आदी उपदेश देऊन आपल्या संतानांना प्रसन्न करावे आणि सदा त्यांचे रक्षण करावे ॥62॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal