Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 22/ मन्त्र 28
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - नक्षत्रादयो देवताः छन्दः - भुरिगष्टिः स्वरः - मध्यमः
    4

    नक्ष॑त्रेभ्यः॒ स्वाहा॑ नक्ष॒त्रिये॑भ्यः॒ स्वाहा॑होरा॒त्रेभ्यः॒ स्वाहा॑र्द्धमा॒सेभ्यः॒ स्वाहा॒ मासे॑भ्यः॒ स्वाह॑ऽऋ॒तुभ्यः॒ स्वाहा॑र्त्त॒वेभ्यः॒ स्वाहा॑ संवत्स॒राय॒ स्वाहा॒ द्यावा॑पृथि॒वीभ्या॒ स्वाहा॑ च॒न्द्राय॒ स्वाहा॒ सूर्या॑य॒ स्वाहा॑ र॒श्मिभ्यः॒ स्वाहा॒ वसु॑भ्यः॒ स्वाहा॑ रु॒द्रेभ्यः॒ स्वाहा॑दि॒त्येभ्यः॒ स्वाहा॑ म॒रुद्भ्यः॒ स्वाहा॒ विश्वे॑भ्यो दे॒वेभ्यः॒ स्वाहा॒ मूले॑भ्यः॒ स्वाहा॒ शाखा॑भ्यः॒ स्वाहा॒ वन॒स्पति॑भ्यः॒ स्वाहा॒ पुष्पे॑भ्यः॒ स्वाहा॒ फले॑भ्यः॒ स्वाहौष॑धीभ्यः॒ स्वाहा॑॥२८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    नक्ष॑त्रेभ्यः। स्वाहा॑। न॒क्ष॒त्रिये॑भ्यः। स्वाहा॑। अ॒हो॒रा॒त्रेभ्यः॑। स्वाहा॑। अ॒र्द्ध॒मा॒सेभ्य॒ इत्य॑र्द्ध॒ऽमा॒सेभ्यः॑। स्वाहा॑। मासे॑भ्यः। स्वाहा॑। ऋ॒तुभ्य॒ इत्यृ॒तुऽभ्यः॑। स्वाहा॑। आ॒र्त्त॒वेऽभ्यः॑। स्वाहा॑। सं॒व॒त्स॒राय॑। स्वाहा॑। द्यावा॑पृथि॒वीभ्या॑म्। स्वाहा॑। च॒न्द्राय॑। स्वाहा॑। सूर्या॑य। स्वाहा॑। र॒श्मिभ्य॒ इति॑ र॒श्मिऽभ्यः॑। स्वाहा॑। वसु॑भ्य॒ इति॒ वसु॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। रु॒द्रेभ्यः॑। स्वाहा॑। आ॒दि॒त्येभ्यः॑। स्वाहा॑। म॒रुद्भ्य॒ इति॑ म॒रुत्ऽभ्यः॑। स्वाहा॑। विश्वे॑भ्यः। दे॒वेभ्यः॑। स्वाहा॑। मूले॑भ्यः। स्वाहा॑। शाखा॑भ्यः। स्वाहा॑। वन॒स्पति॑भ्य॒ इति॒ वन॒स्पति॑ऽभ्यः। स्वाहा॑। पुष्पे॑भ्यः। स्वाहा॑। फले॑भ्यः। स्वाहा॑। ओष॑धीभ्यः स्वाहा॑ ॥२८ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    नक्षत्रेभ्यः स्वाहा नक्षत्रियेभ्यः स्वाहाहोरात्रेभ्यः स्वाहार्धमासेभ्यः स्वाहा मासेभ्यः स्वाहाऽऋतुभ्यः स्वाहार्तवेभ्यः स्वाहा सँवत्सराय स्वाहा द्यावापृथिवीभ्याँ स्वाहा चन्द्राय स्वाहा सूर्याय स्वाहा रश्मिभ्यः स्वाहा वसुभ्यः स्वाहा रुद्रेभ्यः स्वाहादित्येभ्यः स्वाहा मरुद्भ्यः स्वाहा विश्वेभ्यो देवेभ्यः स्वाहा मूलेभ्यः स्वाहा शाखाभ्यः स्वाहा वनस्पतिभ्यः स्वाहा पुष्पेभ्यः स्वाहा फलेभ्यः स्वाहौषधीभ्यः स्वाहा ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    नक्षत्रेभ्यः। स्वाहा। नक्षत्रियेभ्यः। स्वाहा। अहोरात्रेभ्यः। स्वाहा। अर्द्धमासेभ्य इत्यर्द्धऽमासेभ्यः। स्वाहा। मासेभ्यः। स्वाहा। ऋतुभ्य इन्यृतुऽभ्यः। स्वाहा। आर्त्तवेऽभ्यः। स्वाहा। संवत्सराय। स्वाहा। द्यावापृथिवीभ्याम्। स्वाहा। चन्द्राय। स्वाहा। सूर्याय। स्वाहा। रश्मिभ्य इति रश्मिऽभ्यः। स्वाहा। वसुभ्य इति वसुऽभ्यः। स्वाहा। रुद्रेभ्यः। स्वाहा। आदित्येभ्यः। स्वाहा। मरुद्भ्य इति मरुत्ऽभ्यः। स्वाहा। विश्वेभ्यः। देवेभ्यः। स्वाहा। मूलेभ्यः। स्वाहा। शाखाभ्यः। स्वाहा। वनस्पतिभ्य इति वनस्पतिऽभ्यः। स्वाहा। पुष्पेभ्यः। स्वाहा। फलेभ्यः। स्वाहा। ओषधीभ्यः स्वाहा॥२८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 22; मन्त्र » 28
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - मनुष्यांचे कर्तव्य आहे की त्यांनी (नक्षत्रेभ्यः) जे कधी नष्ट होत नाहींत, अशा पदार्थासाठी (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया करावी. (नक्षत्रियेभ्यः) तशा पदार्थांच्या समूहासाठी (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया करावी. (अहोरात्रेभ्यः) दिवसरात्रीसाठी (स्वाहा) आणि (अर्द्धमासेभ्यः) शुक्ल आणि कृष्ण या दोन पक्षांसाठी (स्वाहा) उत्तम क्रिया करावी. (मासेभ्यः) बारा महिन्यांसाठी व (ऋतुभ्यः) वसंत आदी सहा ऋतूंसाठी (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया करावी. (आर्त्तवेभ्यः) ऋतूंमधे उत्पन्न होणाऱ्या पदार्थांसाठी (स्वाहा) आणि (संवत्सराय) एका वर्षासाठी (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया केली पाहिजे. (द्यावापृथिवीभ्याम्‌) (स्वाहा) यज्ञक्रिया करावी. (सूर्याय) सूर्यलोकासाठी (स्वाहा) (रश्मिभ्यः) सूर्य आदींच्या किरणांकरिता (स्वाहा) उत्तम यज्ञक्रिया करावी. (वसुभ्यः) पृथ्वी आदी लोकांसाठी (स्वाहा) आणि (रूद्रेभ्यः) दहा प्राणवायूसाठी (स्वाहा) पूर्वेाक्त क्रिया करावी. (आदित्येभ्यः) काल वा समयातील अवयव भाग जे अविनाशी आहेत, त्यांच्यासाठी (स्वाहा) तसेच (मरुद्भ्यः) पवनांसाठी (स्वाहा) त्यांच्या अनुकूल अशी क्रिया करावी. (विश्वेभ्यः) समस्त (देवेभ्यः) दिव्यगुणांसाठी (स्वाहा) सुंदर क्रिया करावी. (मूलेभ्यः) वृक्षांच्या मुळांसाठी (स्वाहा) आणि (शाखाभ्यः) वृक्षांच्या शाखांसाठी (स्वाहा) उत्तम क्रिया करावी. (पुष्पेभ्यः) फुलांकरिता (स्वाहा) (फलेभ्यः) फळांसाठी (स्वाहा) उत्तम क्रिया करावी तसेच (औषधीभ्यः) औषधीसाठी (स्वाहा) मनुष्यांनी नित्य उत्तम क्रिया केली पाहिजे (यज्ञ म्हणजे सर्वोत्तम क्रिया आहे. यज्ञ केल्याने चंद्र, सूर्य, भूमी, शरीरातील प्राणादी वायू, पवन, वृक्ष, फळें, फुलें आदी सर्वांवर अनुकूल व अपेक्षित परिणाम होतात. यामुळे सर्वांनी यज्ञ अवश्य करावा. ) ॥28॥

    भावार्थ - भावार्थ - मनुष्यांनी सुगंधादी पदार्थ यज्ञाग्नीत टाकून म्हणजे (विधिप्रमाणे) यज्ञ करून वायू आणि सूर्य यांच्या साहाय्याने वनस्पती, औषधी, मुळें, शाखा, पुष्प आणि फळांमधे त्या उपकारक पदार्थाना प्रविष्ट करावे. अशाप्रकारे सर्व पदार्थांची शुद्धी करून आरोग्य प्राप्त करावे. ॥28॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top