Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 23
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 23/ मन्त्र 20
    ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः देवता - राजप्रजे देवते छन्दः - स्वराडनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    4

    ताऽउ॒भौ च॒तुरः॑ प॒दः स॒म्प्रसा॑रयाव स्व॒र्गे लो॒के प्रोर्णु॑वाथां॒ वृषा॑ वा॒जी रे॑तो॒धा रेतो॑ दधातु॥२०॥

    स्वर सहित पद पाठ

    तौ। उ॒भौ। च॒तुरः॑। प॒दः। स॒म्प्रसा॑रया॒वेति॑ स॒म्ऽप्रसा॑रयाव। स्व॒र्ग इति॑ स्वः॒ऽगे। लो॒के। प्र। ऊ॒र्णु॒वा॒था॒म्। वृषा॑। वा॒जी। रे॒तो॒धा इति॑ रेतः॒ऽधाः। रेतः॑। द॒धा॒तु॒ ॥२० ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    ताऽउभौ चतुरः पदः सम्प्र सारयाव स्वर्गे लोके प्रोर्णुवाथाँवृषा वाजी रेतोधा रेतो दधातु ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    तौ। उभौ। चतुरः। पदः। सम्प्रसारयावेति सम्ऽप्रसारयाव। स्वर्ग इति स्वःऽगे। लोके। प्र। ऊर्णुवाथाम्। वृषा। वाजी। रेतोधा इति रेतःऽधाः। रेतः। दधातु॥२०॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 23; मन्त्र » 20
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे राजा आणि हे प्रजाजनहो, तुम्ही (तौ) ते (उभा) दोघे म्हणजे राजा आणि प्रजाजन (स्वर्गे) सुखाने परिपूर्ण (लोके) या प्रत्यक्ष व्यवहारात अथवा पदार्थांविषयी (यशस्वी व्हा) (चतुरः) चार साधने म्हणजे धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष (पदः) या प्राप्तव्य अशा ध्येयांना (प्रोर्णुवाथाम्) प्राप्त करा. तसेच आम्ही अध्यापकगण आणि उपदेशक गण, (रेतोधाः) आलिंगन म्हणजे दुसर्‍याशी भेटण्यासाठी उत्सुक आणि (वृषा) दुष्टांच्या सामर्थ्याचा विनाश करणारा, त्यांना थोपवून धरणारा (वाजी) विशेष ज्ञानी राजा प्रजाजनांपुढे (रेतः) आपल्या पराक्रमाचा प्रभाव पडतो, तसे प्रजाजनांनीदेखील राजासमोर आदर्श आचरण ठेवावे. ॥20॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. जर राजा आणि प्रजा एकमेकाशी पिता-पुत्राप्रमाणे वागतील तर धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष यांची यथावत प्राप्ती अवश्य होईल. जसे राजाने प्रजेचे सुख व शक्ती वाढविली पाहिजे, तसेच प्रजेने देखील राजाचे सुख आणि बळ वाढविले पाहिजे ॥20॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top