यजुर्वेद - अध्याय 25/ मन्त्र 12
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - ईश्वरो देवता
छन्दः - स्वराट् पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
2
यस्ये॒मे हि॒मव॑न्तो महि॒त्वा यस्य॑ समु॒द्रꣳ र॒सया॑ स॒हाहुः।यस्ये॒माः प्र॒दिशो॒ यस्य॑ बा॒हू कस्मै॑ दे॒वाय॑ ह॒विषा॑ विधेम॥॥१२॥
स्वर सहित पद पाठयस्य॑। इ॒मे। हि॒मव॑न्त॒ इति॑ हि॒मऽव॑न्तः। म॒हि॒त्वेति॑ महि॒ऽत्वा। यस्य॑। स॒मु॒द्रम्। र॒सया॑। सह। आ॒हुः। यस्य॑। इ॒माः। प्र॒दिश॒ इति॑ प्र॒ऽदिशः॑। यस्य॑। बा॒हू इति॑ बा॒हू। कस्मै॑। दे॒वाय॑। ह॒विषा॑। वि॒धे॒म॒ ॥१२ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यस्येमे हिमवन्तो महित्वा यस्य समुद्रँ रसया सहाहुः । यस्येमाः प्रदिशो यस्य बाहू कस्मै देवाय हविषा विधेम ॥
स्वर रहित पद पाठ
यस्य। इमे। हिमवन्त इति हिमऽवन्तः। महित्वेति महिऽत्वा। यस्य। समुद्रम्। रसया। सह। आहुः। यस्य। इमाः। प्रदिश इति, प्रऽदिशः। यस्य। बाहू इति बाहू। कस्मै। देवाय। हविषा। विधेम॥१२॥
विषय - पुढील मंत्रात सूर्याचे वर्णन केले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यानो, (यस्य) ज्या सूर्याच्या (महित्वा) महिमा आणि प्रभावामुळे (इमे) हे (हिमवन्तः) हिमालय आदी पर्वत आकर्षित व स्थिर आहेत आणि (यस्य) ज्या सूर्याच्या (सरया) स्नेह म्हणजे आकर्षणशक्ती (सह) मह (समुद्रम्) ज्यात जल स्थित वा (मेघरूपाने एकत्रित राहतात, त्या अंतरिक्षाला (सूर्याशी संबंधित) (आहुः) म्हणतात (त्या सूर्याला आमच्याप्रमाणे तुम्हीही हवनीय पदार्थांद्वारे सेवन करा-यज्ञाने सूर्याच्या शक्तीचा उपयोग करा) तसेच (यस्य) ज्या सूर्याच्या (इमाः) या चार दिशा आणि (यस्य) ज्या सूर्याच्या (प्रदिशा) चार उपदिशा (बाहू) बाहूप्रमाणे आहेत, असे म्हणतात, त्या (कस्मै) सुखकर (देवाय) मनोहर सूर्य;मंडळासाठी आम्ही (उपासक) (हविषा) अनेक हवनीय वा यज्ञीय पदार्थांच्या यज्ञात आहूती देऊन (विधेम) यथोचितपणे सेवन करतो, तद्वत हे मनुष्यानो, तुम्हीही करीत जा. ॥12॥
भावार्थ - भावार्थ - हे मनुष्यानो, जो सर्व पदार्थाहून तेजस्वी सर्वाहून महान, सर्वप्रकाशक व सर्व पदार्थांचा रसग्रहण वा शोषण करणारा सूर्य आहे, तसेच ज्याच्या प्रवाहामुळे वा अस्तित्वामुळे चार दिशा आणि उपदिशा असे विभाग केले जातात, तो सूर्य वा सूर्य लोक तुम्हा-आम्हांसाठी सेवनीय आहे (त्यापासून लाभ घेणे हितकर आहे, सूर्यामुळे दिशा बनतात, कारण सूर्य उगवतो, ती पूर्व दिशा, त्यावरून इतर दिशा ठरतात.) ॥12॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal