English
यजुर्वेद - अध्याय 26/ मन्त्र 11
तं वो॑ द॒स्ममृ॑ती॒षहं॒ वसो॑र्मन्दा॒नमन्ध॑सः। अ॒भि व॒त्सं न स्वस॑रेषु धे॒नव॒ऽइन्द्रं॑ गी॒र्भिर्न॑वामहे॥११॥
स्वर सहित पद पाठतम्। वः॒। द॒स्मम्। ऋ॒ती॒षह॑म्। ऋ॒ति॒सह॒मित्यृति॒ऽसह॑म्। वसोः॑। म॒न्दा॒नम्। अन्ध॑सः। अ॒भि। व॒त्सम्। न। स्वस॑रेषु। धे॒नवः॑। इन्द्र॑म्। गी॒र्भिरिति॑ गी॒ऽभिः। न॒वा॒म॒हे॒ ॥११ ॥
स्वर रहित मन्त्र
तँवो दस्ममृतीषहँवसोर्मन्दानमन्धसः । अभि वत्सन्न स्वसरेषु धेनवऽइन्द्रङ्गीर्भिर्नवामहे ॥
स्वर रहित पद पाठ
तम्। वः। दस्मम्। ऋतीषहम्। ऋतिसहमित्यृतिऽसहम्। वसोः। मन्दानम्। अन्धसः। अभि। वत्सम्। न। स्वसरेषु। धेनवः। इन्द्रम्। गीर्भिरिति गीऽभिः। नवामहे॥११॥
विषय - राजाने काय करावे, याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यांनो, आम्ही (स्वसरेषु) दिवसा (धेनवः) गायी जशा (वत्सम्) आपल्या वासरांकडे धावतात (न) तसे आम्ही (सुजाण प्रजाजन) (दस्म) दुःखनाशक (ऋतीषहम्) गती (वा शत्रुच्या आक्रमणाला) सहन करणार्‍या (वसोः) धनाद्वारे आणि (अन्धसः) अन्नाद्वारे (मन्दानम्) (आम्हा प्रजाजनांना) आनन् देणार्‍या व स्वतःही आनंदित होणार्‍या (इन्द्रम्) परमैश्‍वर्यशाली राजाला (स्वीकारतो) (स्वतःच्या रक्षण-पालणासाठी) आणि (वः) तुम्हा सर्वांसाठी त्या राजाची (गीर्भिः) विनम्र वाणीद्वारा (अभि, नवामहे) स्तुती करतो. आमच्याप्रमाणे (तम्) त्या सभापतीची आपण सर्वजणही मोठ्या प्रेमाने स्तुती करीत जा. ॥11॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात उपमा अलंकार आहे जशा गायी प्रतिदिनी आपापल्या वासराची काळजी घेतात, तशा प्रकारे प्रजारक्षक राजाने प्रजेची सर्व काळजी घ्यावी. तसेच प्रजेसाठी आवश्यक धन व अन्नादी पदार्थांची व्यवस्था करून प्रजेला सुखी करावे. ॥11॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal