English
यजुर्वेद - अध्याय 28/ मन्त्र 21
दे॒वं ब॒र्हिर्वारि॑तीनां दे॒वमिन्द्र॑मवर्धयत्।स्वा॒स॒स्थमिन्द्रे॒णास॑न्नम॒न्या ब॒र्हीष्य॒भ्यभूद् वसु॒वने॑ वसु॒धेय॑स्य वेतु॒ यज॑॥२१॥
स्वर सहित पद पाठदे॒वम्। ब॒र्हिः। वारि॑तीनाम्। दे॒वम्। इन्द्र॑म्। अ॒व॒र्द्ध॒य॒त्। स्वा॒स॒स्थमिति॑ सुऽआस॒स्थम्। इन्द्रे॑ण। आस॑न्न॒मित्याऽस॑न्नम्। अ॒न्या। ब॒र्हीषि॑। अ॒भि। अ॒भूत्। व॒सु॒वन॒ इति॑ वसु॒ऽवने॑। व॒सु॒धेय॒स्येति॑ वसु॒ऽधेय॑स्य। वे॒तु॒। यज॑ ॥२१ ॥
स्वर रहित मन्त्र
देवम्बर्हिर्वारितीनान्देवमिन्द्रमवर्धयत् । स्वासस्थमिन्द्रेणासन्नमन्या बर्हीँष्यभ्यभूद्वसुवने वसुधेयस्य वेतु यज ॥
स्वर रहित पद पाठ
देवम्। बर्हिः। वारितीनाम्। देवम्। इन्द्रम्। अवर्द्धयत्। स्वासस्थमिति सुऽआसस्थम्। इन्द्रेण। आसन्नमित्याऽसन्नम्। अन्या। बर्हीषि। अभि। अभूत्। वसुवन इति वसुऽवने। वसुधेयस्येति वसुऽधेयस्य। वेतु। यज॥२१॥
विषय - पुन्हा, त्या विषयीच -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे विद्वान, (देवम्) दिव्य (पारितीनाम्) ग्रहणीय वा आवश्यक पदार्थ ज्यात आहेत, असा आकाश (स्वासस्थम्) सुंदर असा आधार आहे, त्यात पदार्थ आहेत आहेत. तो (इन्द्रेण) परमेश्‍वरासह (आसन्नम्) जवळचा (बर्हिः) आकाशाला आणि (देवम्)(इन्द्रम्) उत्तम गुणवान विद्युतेला (अवर्धयत्) वाढवितो (परमेश्‍वर त्यात व्यापक असून तोच आकाश आणि विद्युत दोन्हीला वाढवतो) अन्या आणि (बर्हींषि) अंतरिक्षाच्या भागाला (अभि, अभूत्) सर्वतः व्यापून असतो. (वसुधेयस्य) सर्व द्रव्यांचा जो आधार (भूमी व आकाश) यांना (वसुवने) पदार्थ विद्या (भौतिकशास्त्र) जाणणार्‍या मनुष्यासाठी (वेतु) प्राप्त होवो (वैज्ञानिकांनी आकाश, पदार्थ, विद्युत यांच्या विषयी संशोधन करावे) हे विद्वान, आपणही (यज) यज्ञ करा. ॥21॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. हे विद्वान मनुष्यहो, ज्याप्रमाणे आकाश सर्वतः व्यापक असून सर्व पदार्थात व्याप्त असतो आणि सर्वांच्या जवळ आहे, तसे ईश्‍वराच्या जवळ असणार्‍या (म्हणजे सर्व जीवांत) ईश्‍वर व्यापक जाणा. तसेच सुपात्र याचक मागत असेल, तर त्याला आवश्यक ते सर्व द्या. ॥21॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal