यजुर्वेद - अध्याय 30/ मन्त्र 20
ऋषिः - नारायण ऋषिः
देवता - राजेश्वरौ देवते
छन्दः - भुरिगतिजगती
स्वरः - निषादः
2
न॒र्माय॑ पुँश्च॒लू हसा॑य॒ कारिं॒ याद॑से शाब॒ल्यां ग्रा॑म॒ण्यं] गण॑कमभि॒क्रोश॑कं॒ तान्मह॑से वीणावा॒दं पा॑णि॒घ्नं तू॑णव॒ध्मं तान्नृ॒त्ताया॑न॒न्दाय॑ तल॒वम्॥२०॥
स्वर सहित पद पाठन॒र्माय॑। पुं॒श्च॒लूम्। हसा॑य। कारि॑म्। याद॑से। शा॒ब॒ल्याम्। ग्रा॒म॒ण्य᳕म्। ग्रा॒म॒न्य᳕मिति॑ ग्राम॒ऽन्य᳕म्। गण॑कम्। अ॒भि॒क्रोश॑क॒मित्य॑भि॒ऽक्रोश॑कम्। तान्। मह॑से। वी॒णा॒वा॒दमिति॑ वीणाऽवा॒दम्। पाणि॒घ्नमिति॑ पाणि॒ऽघ्नम्। तू॒ण॒व॒ध्ममिति॑ तूणव॒ऽध्मम्। तान्। नृ॒त्ताय॑। आ॒न॒न्दायेत्या॑ऽन॒न्दाय॑। त॒ल॒वम् ॥२० ॥
स्वर रहित मन्त्र
नर्माय पुँश्चलूँहसाय कारिँयादसे शाबल्याङ्ग्रामण्यङ्गणकमभिक्रोशकन्तान्महसे वीणावादम्पाणिघ्नन्तूणवध्मन्तान्नृतायानन्दाय तलवम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
नर्माय। पुंश्चलूम्। हसाय। कारिम्। यादसे। शाबल्याम्। ग्रामण्यम्। ग्रामन्यमिति ग्रामऽन्यम्। गणकम्। अभिक्रोशकमित्यभिऽक्रोशकम्। तान्। महसे। वीणावादमिति वीणाऽवादम्। पाणिघ्नमिति पाणिऽघ्नम्। तूणवध्ममिति तूणवऽध्मम्। तान्। नृत्ताय। आनन्दायेत्याऽनन्दाय। तलवम्॥२०॥
विषय - पुनश्च, तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे परमेश्वर वा हे राजन्, आपण (नर्माय) क्रीडा वा अश्लील हावभाव करण्यासाठी (उद्यत)(पुंश्चलूम्) व्यभिचारिणी स्त्रीला (त्या दुष्कर्मापासून दूर करा) (हवाय) हसणे म्हणजे चेष्टा-मस्करी करणार्या (कारिम्) विक्षिप्त वेड्या माणसाला आणि (यादसे) जलजन्तूंना मारण्यासाठी तत्पर (शाबल्याम्) शबल म्हणजे माणसाच्या मुलीला (तया अपकर्मापासून दूर करा) (ग्राण्यम्) ग्रामाधीश (गणकम्) ज्योतिषी आणि (अभिक्रोशम्) सर्व ठिकाणाहून लोकांना बोलावून आणणारा माणूस (त्वान्) या सर्वांना (महसे) सत्कारार्थ) (वीणावादम्) वीणावादक (पाणिघ्नम्) हातांनी वाद्य वाजविणारा मनुष्य आणि (तूणवध्वम्) तूणवनामक वाद्य साजविणारा माणूस, (तान्) या सर्वांना (नृत्ताय) नृत्य करण्यासाठी व (आनन्दाय) आनंद प्रमोद करण्यासाठी (तलवम्) टाळ्या वाजविणार्या मनुष्या (उत्पन्न करा वा (हे राजन्, तुम्ही राज्यात तसे उत्कृष्ट कलाकार) निर्माण करा ॥20॥
भावार्थ - भावार्थ - मनुष्यांनी चेष्टा, उपहास व व्यभिचार आदी दोषांचा त्याग करून गायन, वादन, नृत्य आदी कलांचे शिक्षण घ्यावे आणि जीवनात आनंद उपभोगावे ॥20॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal