Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 30/ मन्त्र 7
    ऋषिः - नारायण ऋषिः देवता - विद्वांसो देवता छन्दः - निचृदष्टिः स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    4

    तप॑से कौला॒लं मा॒यायै॑ क॒र्मार॑ꣳ रू॒पाय॑ मणिका॒रꣳ शु॒भे वप॒ꣳ श॑र॒व्यायाऽइषुका॒रꣳ हे॒त्यै ध॑नुष्का॒रं कर्म॑णे ज्याका॒रं दि॒ष्टाय॑ रज्जुस॒र्जं मृ॒त्यवे॑ मृग॒युमन्त॑काय श्व॒निन॑म्॥७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    तप॑से। कौ॒ला॒लम्। मा॒यायै॑। क॒र्मार॑म्। रू॒पा॑य। म॒णि॒का॒रमिति॑ मणिऽका॒रम्। शु॒भे। व॒पम्। श॒र॒व्या᳖यै। इ॒षु॒का॒रमिती॑षुऽका॒रम्। हे॒त्यै। ध॒नु॒ष्का॒रम्। ध॒नुः॒का॒रमिति॑ धनुःऽका॒रम्। कर्म॑णे। ज्या॒का॒रमिति॑ ज्याऽका॒रम्। दि॒ष्टाय॑। र॒ज्जु॒स॒र्जमिति॑ रज्जुऽस॒र्जम्। मृ॒त्यवे॑। मृ॒ग॒युमिति॑ मृग॒ऽयुम्। अन्त॑काय। श्व॒निन॒मिति॑ श्व॒ऽनिन॑म् ॥७ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    तपसे कौलालम्मायायै कर्मारँ रूपाय मणिकारँ शुभे वपँ शरव्यायाऽइषुकारँ हेत्यै धनुष्कारङ्कर्मणे ज्याकारन्दिष्टाय रज्जुसर्जम्मृत्यवे मृगयुमन्तकाय श्वनिनम् ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    तपसे। कौलालम्। मायायै। कर्मारम्। रूपाय। मणिकारमिति मणिऽकारम्। शुभे। वपम्। शरव्यायै। इषुकारमितीषुऽकारम्। हेत्यै। धनुष्कारम्। धनुःकारमिति धनुःऽकारम्। कर्मणे। ज्याकारमिति ज्याऽकारम्। दिष्टाय। रज्जुसर्जमिति रज्जुऽसर्जम्। मृत्यवे। मृगयुमिति मृगऽयुम्। अन्तकाय। श्वनिनमिति श्वऽनिनम्॥७॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 30; मन्त्र » 7
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे जगदीश्‍वरा वा हे राजन्, आपणास विनंती की (तपसे) मातीची भांडी तयार करणार्‍या वा गर्मी-ताप सहन करण्याची इतर साधनें (घागर, कौलें, कुंडी आदी) निर्माण करण्यासाठी (कौलालम्) कुंभार वा कुंभारपुत्र (उत्पन्न करा-(राजाच्या संदर्भात) राज्यात कुंभार, लोहार, सुतार आदी शिल्पकार निर्माण करा) (मायायै) बुद्धी वाढविण्यासाठी (कर्मारम्) सुंदर कलाकृती निर्माण करणारे शिल्पी आणि (रूपाय) सुंदर रूप वा आकारासाठी सौंदर्यसाधने निर्माण करणार्‍या (मणिकारम्) मणिसार, सोनार आदी बारीकीची कामें करणारे कलाकार (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (शुभे) शुभ आचरणासाठी (वषम्) जसे कृषक शेतात बी पेरतो व धान्य उगवतो तसे हे प्रभो, हे राजन्, विद्यार्थ्यात शुभ गुण पेरणारे आचार्य (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (शख्यायै) बाणांच्या निर्मितीसाठी (इषुकारम्) बाण निर्माण करणारे कारागीर आणि (हेत्यै) वज्र आदी शस्त्रें निर्माण करण्यासाठी (धनुष्कारम्) धनुषकर्ता कारागीर (उत्पन्न करा-निर्माण करा) (कर्मणे) कर्मपूर्ततेसाठी (ज्याकरम्) प्रत्यंचा तयार करणारे कारागीर आणि (दिष्टाय) अति रचना करण्यासाठी (मोठ्या प्रमाणात व शीघ्र उत्पादन करण्यासाठी) (रज्जुसर्जम्) दोरी, दोरखंड तयार करणारे कारागीर (उत्पन्न करा-निर्माण करा) तसेच (मृत्यवे) मृत्यु करण्यासाठी (कोणाची हत्या करण्यास प्रवृत्त मनुष्याला) (मृगयुम्) व्याध वा शिकार्‍याला तसेच (अन्तकाय) अंत करणार्‍याचे सहायक जे शिकारी (पारधी) आणि शिकारीसाठी) (श्‍वनिनम्) कुत्रे पाळणार्‍या लोकांना (गावापासून) लांब वसावा. ॥7॥

    भावार्थ - भावार्थ - राजपुरूषांचे कर्तव्य आहे की जसे परमेश्‍वराने सृष्टिरचनेत वैशिष्ट्यें दाखविली आहेत, त्याप्रमाणे शिल्पविद्येच्या आणि सृष्टि रचनेच्या तत्त्वाप्रमाणे राज्यात विशेष रचना कराव्यात. हिंसक पशू तसेच कुत्रे पाळणार्‍या चांडाळ आदी लोकांना गावाच्या बाहेर दूरवर बसवावे. ॥7॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top