यजुर्वेद - अध्याय 36/ मन्त्र 11
ऋषिः - दध्यङ्ङाथर्वण ऋषिः
देवता - लिङ्गोक्ता देवताः
छन्दः - अतिशक्वरी
स्वरः - पञ्चमः
1
अहा॑नि॒ शं भव॑न्तु नः॒ शꣳ रात्रीः॒ प्रति॑ धीयताम्।शन्न॑ऽ इन्द्रा॒ग्नी भ॑वता॒मवो॑भिः॒ शन्न॒ऽ इन्द्रा॒वरु॑णा रा॒तह॑व्या।शन्न॑ऽ इन्द्रापू॒षणा॒ वाज॑सातौ॒ शमिन्द्रा॒सोमा॑ सुवि॒ताय॒ शंयोः॥११॥
स्वर सहित पद पाठअहा॑नि। शम्। भव॑न्तु। नः॒। शम्। रात्रीः॑। प्रति॑। धी॒य॒ता॒म्। शम्। नः॒ इ॒न्द्रा॒ग्नी इती॑न्द्रा॒ग्नी। भ॒व॒ता॒म्। अवो॑भि॒रित्यवः॑ऽभिः। शम्। नः॒। इ॒न्द्रा॒वरु॑णा। रा॒तह॒व्येति॑ रा॒तऽह॑व्या। शम्। नः॒। इ॒न्द्रा॒पू॒षणा॑। वाज॑साता॒विति॒ वाज॑ऽसातौ। शम्। इन्द्रा॒सोमा॑। सु॒वि॒ताय॑। शंयोः ॥११ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अहानि शम्भवन्तु नः शँ रात्रीः प्रति धीयताम् । शन्न इन्द्राग्नी भवतामवोभिः शन्न इन्द्रावरुणा रातहव्या । शन्न इन्द्रापूषणा वाजसातौ शमिन्द्रासोमा सुविताय शँयोः ॥
स्वर रहित पद पाठ
अहानि। शम्। भवन्तु। नः। शम्। रात्रीः। प्रति। धीयताम्। शम्। नः इन्द्राग्नी इतीन्द्राग्नी। भवताम्। अवोभिरित्यवःऽभिः। शम्। नः। इन्द्रावरुणा। रातहव्येति रातऽहव्या। शम्। नः। इन्द्रापूषणा। वाजसाताविति वाजऽसातौ। शम्। इन्द्रासोमा। सुविताय। शंयोः॥११॥
विषय - पुन्हा, त्याच विषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे परमेश्वर अथवा हे विद्वान, (आपण असे मार्गदर्शन करा की) ज्यायोगे (नः) आमच्यासाठी (अवोभिः) रक्षा आदी कार्या सह (शंयोः) सुखाची (सुविताय) प्रेरणा वा सुख देणारा (अहानि) आजचा दिवस व पुढील सर्व दिवस (शम्) सुखकारी (भवन्तु) व्हावेत). (रात्रीः) रात्री (शम्) कल्याणकारिणी (प्रति) होऊन (धीयताम्) आम्हाला धारण करतील (रात्रीदेखील शांत व सुखकर होतील, असे करा) (इन्द्राग्नी) विद्युत व भौतिक अग्नी (नः) आमच्यासाठी (शम्) सुखकारी (भवताम्) व्हावेत. (रातहव्या) ज्यांच्यामुळे वांछित व ग्रहणीय सुख आम्हाला प्राप्त झाला. ते (इन्द्रावरुणा) विद्युत आणि पाणी (नः) आमच्यासाठी (शम्) सुखकारी व्हावेत. (वाजसातौ) संग्रामादी प्रसंगात अन्न-धान्य प्राप्तसाठी (इन्द्रापूषणा) विद्युत आणि पृथ्वी (नः) आमच्यासाठी (शम्) सुखकारी व्हावेत तसेच (इन्द्रासोमा) विद्युत आणि औषधी (शम्) सुखकारी व्हावेत. हे परमेश्वर, आपण आम्हाला अशी प्रेरणा द्या आणि हे विद्वान, आपण आम्हांस आवश्यक ते शिक्षण द्या, ही प्रार्थना. ॥11॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. हे मनुष्यानो, जर तुम्ही ईश्वराच्या आणि आप्त सत्यवादी विद्वानांच्या आज्ञेप्रमाणे वागाल, तर हे दिवस आणि रात्र आणि पृथ्वी आदी सर्व पदार्थ तुमच्यासाठी सुखकारी होतील. ॥11॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal