Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 7
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 7/ मन्त्र 23
    ऋषिः - वत्सार काश्यप ऋषिः देवता - विश्वेदेवा देवताः छन्दः - अनुष्टुप्,प्राजापत्या अनुष्टुप्,स्वराट् साम्नी अनुष्टुप्,भूरिक् आर्ची गायत्री,भूरिक् साम्नी अनुष्टुप् स्वरः - षड्जः, गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    2

    मि॒त्रावरु॑णाभ्यां त्वा देवा॒व्यं य॒ज्ञस्यायु॑षे गृह्णा॒मीन्द्रा॑य त्वा देवा॒व्यं य॒ज्ञस्यायु॑षे गृह्णा॒मीन्द्रा॒ग्निभ्यां॑ त्वा देवा॒व्यं य॒ज्ञस्यायु॑षे गृह्णा॒मीन्द्रा॒वरु॑णाभ्यां त्वा देवा॒व्यं य॒ज्ञस्यायु॑षे गृह्णा॒मीन्द्रा॒बृह॒स्पति॑भ्यां त्वा देवा॒व्यं य॒ज्ञस्यायु॑षे गृह्णा॒मीन्द्रा॒विष्णु॑भ्यां त्वा देवा॒व्यं य॒ज्ञस्यायु॑षे गृह्णामि॥२३॥

    स्वर सहित पद पाठ

    मि॒त्रावरु॑णाभ्याम्। त्वा॒। दे॒वा॒व्य᳖मिति॑ देवऽअ॒व्य᳖म्। य॒ज्ञस्य॑। आयु॑षे। गृ॒ह्णा॒मि॒। इन्द्रा॑य। त्वा॒। दे॒वा॒व्य᳖मिति॑ देवऽअ॒व्य᳖म्। य॒ज्ञस्य॑। आयु॑षे। गृ॒ह्णा॒मि॒। इ॒न्द्रा॒ग्निभ्या॒मिती॑न्द्रा॒ग्निऽभ्या॑म्। त्वा॒। दे॒वा॒व्य᳖मिति॑ देवऽअ॒व्य᳖म्। य॒ज्ञस्य॑। आयु॑षे। गृ॒ह्णा॒मि॒। इन्द्रा॒वरु॑णाभ्याम्। त्वा॒। दे॒वा॒व्य᳖मिति॑ देवऽअ॒व्य᳖म्। य॒ज्ञस्य॑। आयु॑षे। गृ॒ह्णा॒मि॒। इन्द्रा॒बृह॒स्पति॑भ्या॒मितीन्द्राबृह॒स्पति॑ऽभ्याम्। त्वा॒। दे॒वा॒व्य᳖मिति॑ देवऽअ॒व्य᳖म्। य॒ज्ञस्य॑। आयु॑षे। गृ॒ह्णा॒मि॒। इन्द्रा॒विष्णु॑भ्या॒मितीन्द्रा॒विष्णुभ्या॒मितीन्द्रा॒विष्णु॑ऽभ्याम्। त्वा॒। दे॒वा॒व्य᳖मिति॑ देवऽअ॒व्य᳖म्। य॒ज्ञस्य॑। आयु॑षे। गृ॒ह्णा॒मि॒ ॥२३॥

    स्वर रहित मन्त्र

    मित्रावरुणाभ्यान्त्वा देवाव्यं देवाव्यँयज्ञस्यायुषे गृह्णामीन्द्राय त्वा देवाव्यँयज्ञस्यायुषे गृह्णामीन्द्राग्निभ्यान्त्वा देवाव्यँयज्ञस्यायुषे गृह्णामीन्द्रावरुणाभ्यान्त्वा देवाव्यँयज्ञस्यायुषे गृह्णामीन्द्राबृहस्पतिभ्यान्त्वा देवाव्यँयज्ञस्यायुषे गृह्णामीन्द्राविष्णुभ्यान्त्वा देवाव्यँयज्ञस्यायुषे गृह्णामि ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    मित्रावरुणाभ्याम्। त्वा। देवाव्यमिति देवऽअव्यम्। यज्ञस्य। आयुषे। गृह्णामि। इन्द्राय। त्वा। देवाव्यमिति देवऽअव्यम्। यज्ञस्य। आयुषे। गृह्णामि। इन्द्राग्निभ्यामितीन्द्राग्निऽभ्याम्। त्वा। देवाव्यमिति देवऽअव्यम्। यज्ञस्य। आयुषे। गृह्णामि। इन्द्रावरुणाभ्याम्। त्वा। देवाव्यमिति देवऽअव्यम्। यज्ञस्य। आयुषे। गृह्णामि। इन्द्राबृहस्पतिभ्यामितीन्द्रा- बृहस्पतिऽभ्याम्। त्वा। देवाव्यमिति देवऽअव्यम्। यज्ञस्य। आयुषे। गृह्णामि। इन्द्राविष्णुभ्यामितीन्द्राविष्णुभ्यामितीन्द्रा- विष्णुऽभ्याम्। त्वा। देवाव्यमिति देवऽअव्यम्। यज्ञस्य। आयुषे। गृह्णामि॥२३॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 7; मन्त्र » 23
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे सभाध्यक्ष, धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष यांची कामना करणारा मी एक विद्वान, (यज्ञस्य) अग्निहोत्रापासून ते राज्यपालनापर्यंत होणार्‍या यज्ञरुप राज्यशासनाची (आयुषे) उन्नती होण्यासाठी तसेच (मित्रावरूणाभ्याम्) सहायक आणि उत्तमविद्यायुक्त पुरुषांच्या हितासाठी (देवायम्) विद्वानांचे रक्षण करणार्‍या (त्वा) तुला (गृहणामि) मी स्वीकार करतो (तू उत्तम राज्यशासन करणारा आहेस, म्हणून मी तुला मान्यता देतो) हे विद्वान सेनापती, (यज्ञस्य) संत्संगतीच्या (आयुषे) वृद्धीसाठी तसेच (इन्द्राय) परमेश्वर्यवान पुरुषांसाठी (देवान्यम्) विद्वानांचे रक्षण करणार्‍या (त्वा) तुला (गृह्णामि) ग्रहण करीत आहे. (तू सभाध्यक्ष असून सेनापती आहेस-विद्वानांचा रक्षक आहेत) हे शस्त्रास्त्रविद्याप्रवीण समाध्यक्षा, (यज्ञस्य) शिल्पविदयेत सिद्धी (आयुषे) व नैपुण्य प्राप्त करण्याकरिता आणि (इन्द्राग्नीभ्यास्) विद्युत व अग्नीच्या गुणांच्या प्रकटीकरणासाठी (देवाव्यम्) दिव्य शिल्पविद्येचं रक्षण करणार्‍या (त्वा) तुला मी (गृह्णामि) ग्रहण करतो. (सभाध्यक्ष उत्तम वैज्ञानिक असावा हे शिल्पिन् (कलाकुशल) सभाध्यक्षा, (यज्ञस्य) वैज्ञानिक सिद्धांताप्रमाणे प्रक्रिया व क्रियांमध्ये (आयुषे) कौशल्य प्राप्त करण्यासाठी तसेच (इन्द्रावरूणाभ्याम्) विद्युत व जल यांच्या गुणांचा शोध लावण्यासाठी (देवान्यम्) त्या विद्येचा ज्ञाता जो तू, अशा (त्वा) तुला मी (गृह्णामि) ग्रहण करतो. हे अध्यापक, (यज्ञस्य) अध्ययन-अध्यापन रुप यज्ञाच्या (आयुषे) उन्नतीकरिता तसेच (इन्द्राबृहस्पतिभ्याम्) राज्य व शास्त्रवक्ताजन यांच्याकरिता (देवान्यम्) प्रसिद्ध योगविद्येचा ज्ञाता आणि शिकविणारा असा जो तू, त्या (त्वा) तुझा मी (गृहणामि) ग्रहण करीत आहे. हे विद्वन् (यज्ञस्य) विज्ञानाच्या (आयुषे) वृद्धीकरिता तसेच (इन्द्राविष्णुभ्याम्) ईश्वर आणि वेदशास्त्राच्या ज्ञानाकरिता (देवान्यम्) ब्रह्मवेत्त्यास तृप्त करणार्‍या (त्वा) तुला मी (गृहणामि) ग्रहण करीत आहे. (सभाध्यक्ष अर्थात राष्ट्राध्यक्ष कसा असावा? तो राष्ट्रोन्नती करणारा, विद्वानांचा रक्षक, उत्तम राज्यशासक, सैन्यप्रमुख, वैज्ञानिक, शस्त्रास्त्रविद्या प्रवीण, शिल्पविद्या कुशल अद्यापक, योगविद्या विशारद, आणि आस्तिक असावा) ॥23॥

    भावार्थ - भावार्थ - प्रजाजनांसाठी उचित आहे की सकळ शास्त्रांची उन्नती व प्रचार होण्यासाठी त्यांनी सर्वविद्यानिपुण आणि कठोर ब्रह्मचर्यव्रत पालन करणार्‍या पुरुषालाच सभापती निवडावे. (राष्ट्रपती वा पंतप्रधान शास्त्रवेत्ता, व शास्त्रप्रसारक आणि ब्रह्मचारी असावा) त्याचबरोबर सभापतीचे देखील कर्त्तव्य आहे की त्याने अति प्रेमाने सकळ शास्त्रांचा प्रचार करावा व करवावा. ॥23॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top