Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 10 के सूक्त 28 के मन्त्र
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 10/ सूक्त 28/ मन्त्र 12
    ऋषिः - इन्द्रवसुक्रयोः संवाद ऐन्द्रः देवता - इन्द्र: छन्दः - निचृत्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    ए॒ते शमी॑भिः सु॒शमी॑ अभूव॒न्ये हि॑न्वि॒रे त॒न्व१॒॑: सोम॑ उ॒क्थैः । नृ॒वद्वद॒न्नुप॑ नो माहि॒ वाजा॑न्दि॒वि श्रवो॑ दधिषे॒ नाम॑ वी॒रः ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ए॒ते । शमी॑भिः । सु॒ऽशमी॑ । अ॒भू॒व॒न् । ये । हि॒न्वि॒रे । त॒न्वः॑ । सोमे॑ । उ॒क्थैः । नृ॒ऽवत् । वद॑न् । उप॑ । नः॒ । मा॒हि॒ । वाजा॑न् । दि॒वि । श्रवः॑ । द॒धि॒षे॒ । नाम॑ । वी॒रः ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    एते शमीभिः सुशमी अभूवन्ये हिन्विरे तन्व१: सोम उक्थैः । नृवद्वदन्नुप नो माहि वाजान्दिवि श्रवो दधिषे नाम वीरः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    एते । शमीभिः । सुऽशमी । अभूवन् । ये । हिन्विरे । तन्वः । सोमे । उक्थैः । नृऽवत् । वदन् । उप । नः । माहि । वाजान् । दिवि । श्रवः । दधिषे । नाम । वीरः ॥ १०.२८.१२

    ऋग्वेद - मण्डल » 10; सूक्त » 28; मन्त्र » 12
    अष्टक » 7; अध्याय » 7; वर्ग » 21; मन्त्र » 6
    Acknowledgment

    हिन्दी (1)

    पदार्थ

    (ये सोमे-उक्थैः-तन्वः-हिन्विरे) जो सुन्दर सुखनिमित्त अन्नों द्वारा शरीरों या प्रजाओं को बढ़ाते हैं (एते शमीभिः सुशमी-अभूवन्) ये ही कर्मों के द्वारा शुभकर्मा देहकारी या राज्याधिकारी सुखभागी होते हैं (नृवत्-वदन् नः-वाजान्-उप-माहि) हे आत्मन् या राजन् ! तू नेता ही बोलता हुआ घोषित करता हुआ हम प्राण जैसे या राज्यमन्त्री जैसों के लिये भोगों को उपहृत कर-भेंट दे (वीरः-दिवि श्रवः-नाम दधिषे) वीर होता हुआ दिव्य शरीर में या दिव्य राजपद पर यशोरूप नाम धारण कर ॥१२॥

    भावार्थ

    उत्तम सुख के निमित्त अन्नों द्वारा श्रेष्ठ देहधारी बनना आत्मशक्ति के द्वारा उत्तम अध्यात्मभोगों को सिद्ध करना, यशस्वी प्रसिद्ध करना जीवन का लक्ष्य है तथा विविध अन्नों से राष्ट्र में सुखप्रसार करना, श्रेष्ठ कर्मों के आचरणों से शरीरवान् बनाना, राजा के आदेश में रहकर सुख भोगना, यशस्वी प्रसिद्ध करना, राज्य की सफलता है ॥१२॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    संस्कृत (1)

    पदार्थः

    (ये सोमे-उक्थैः-तन्वः हिन्विरे) ये सोम्यसुखनिमित्तमन्नैः “अन्नमुक्थानि” [कौ० ११।८] शरीराणि प्रजा वा वर्धयन्ति “हि गतौ वृद्धौ च” [स्वादि०] (एते शमीभिः सुशमी अभूवन्) एते हि कर्मभिः “शमी कर्मनाम” [निघं० ३।१] सुकर्मिणो देहधारिणो राज्याधिकारिणो वा सुखभागिनो भवन्ति (नृवत्-वदन् नः वाजान् उपमाहि) हे आत्मन् ! राजन् ! वा त्वं नेतृवत्-नेतेव शब्दयन्-घोषयन् वाऽस्मभ्यं भागानुपयोजयोप-युक्तान् कुरु (वीरः दिवि श्रवः नाम दधिषे) वीरः सन् दिव्यशरीरे दिव्यपदे वा यशो नाम धारय-धारयसि ॥१२॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    इंग्लिश (1)

    Meaning

    12. Those persons rise to creative power and grandeur who, with holy words and noble acts of yajnic creations of soma peace and vitality serve life and humanity and strengthen and advance the body of the social order and thus address the ruling power: O ruling soul of the order, speaking and proclaiming as leader, pioneer and ruler, bring us all our share of sustenance and power, acknowledge our achievement and victory, and feel great that you wield the honour and power of the order, yours is the name and the glory from earth to heaven. You are the heroic brave.

    इस भाष्य को एडिट करें

    मराठी (1)

    भावार्थ

    उत्तम सुखाचे निमित्त अन्नाद्वारे शरीर वाढविणे, कर्माद्वारे श्रेश्ठ देहधारी बनणे, आत्मशक्तीद्वारे उत्तम अध्यात्म भोगांना सिद्ध करणे, यश प्रसिद्ध करणे, जीवनाचे लक्ष्य आहे व विविध अन्नानी राष्ट्रात सुखप्रसार करणे, श्रेष्ठ कर्माच्या आचरणांनी शरीरवान बनणे, राजाच्या आदेशात राहून सुख भोगणे, यश प्रसिद्ध करणे, राज्याची सफलता आहे. ॥१२॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top