पदार्थः -
(ब्रह्मणे) प्रजापतये प्रजापतित्वाय प्रजापतिपदप्राप्तये प्रजापालकराजपदाय “प्रजापतिर्वै ब्रह्मा” [काठ०-१४।७] सोमः सोम्यो नवराजः (गातुः) प्रगतिशीलः (अपां नपात्) प्रजा न पातयिता-प्रजारक्षकः (देवत्रा-अपः अच्छ प्र-एतु) देवभाववतीः “देवमनुष्यपुरुषपुरुमर्त्येभ्यो द्वितीयासप्तम्यो-र्बहुलम्” [अष्टा० ५।४।५६] इति द्वितीयायाः त्राप्रत्ययः मनुष्यप्रजाः “मनुष्या वा आपश्चन्द्राः” [श० ७।३।१।२०] “आपः आप्ताः प्रजाः” [यजु० ६।२७ दयानन्दः] आभिमुख्येन साक्षात् प्रगच्छतु (मनसः न प्रयुक्ति) यथा मनसः प्रयोजनं स्वाभीष्टं प्रगच्छति (मित्रस्य वरुणस्य महीं धासिं सुवृक्तिम्) संसारे कर्मकरणाय प्रेरकस्य मोक्षे वरयितुः परमात्मन-स्तद्विहितां महतीं धारणीयां भुक्तिं राज्यभुक्तिं तथा सुगमतया वर्जनयोग्या दुःखप्रवृत्तिर्यया तां मुक्तिं च “सुवृक्तिं सुष्ठु वर्जयन्ति दुःखानि यया ताम्” [ऋ० ७।३६।२ दयानन्दः] (पृथुज्रयसे रीरध) विस्तृतो ज्ञानवेगो यस्य तस्मै नवराजाय राजपदप्रतिष्ठिताय “पृथुज्रयाः पृथुजवः” [निरु० ५।१०] हे पुरोहित ! राधय घोषय-उपदिश च ॥१॥

Meaning -
Let our voice of thanks and praise, our acts of yajnic creation and self-sacrifice in service of the cosmic sustainer, reach all the divine energies and powers of nature and humanity which are ever on the move and sustain life, and let this expression be the very symbol of the total dedication of our mind and soul. O celebrant, O high priest of yajna, proclaim and realise this our will to live as a mighty gift of the lord of love and judgement, and proclaim as well our vision of the ultimate freedom from selfish attachment, which we would realise in dedication to our own spirit, to the social order, and to the infinite lord of cosmic dynamics with the same love and judgement.

भावार्थ - राजाने राजपदावर विराजमान होऊन प्रजेच्या रक्षणासाठी त्यांच्याशी संपर्क ठेवावा. पुरोहिताने राजाला ऐश्वर्यभोगाबरोबर मुक्तिप्राप्तीच्या साधनाचाही उपदेश करावा. ॥१॥