पदार्थः -
(मित्रस्य वरुणस्य चक्षसे नमः) प्रेरकस्य दिनरूपस्य “अहर्वै मित्रः” [ऐ० ४।१०] संसारस्य तथा स्वस्मिन् वरयितू रात्रिरूपस्य “रात्रिर्वरुणः” [ऐ० ४।१०] प्रलयस्य प्रख्यापकाय-परमात्मने नमोऽस्तु-अध्यात्मयज्ञोऽस्तु “यज्ञो वै नमः” [श० २।४।२।२४] (महः-देवाय तत्-ऋतं सपर्यत) महते परमात्मदेवाय तत् सत्य-सङ्कल्पं सत्यवचनं सत्यकर्म  च सपर्यत निष्कामा भूत्वा कर्म कुरुत (दूरेदृशे) दूरेऽपि दृक्शक्तिर्यस्य तथाभूताय सर्वज्ञाय परमात्मने (देवजाताय) देवा जाता यस्मात् तस्मै (केतवे) प्रेरकाय (दिनः-पुत्राय) मोक्षधाम्नो दोषेभ्यः पवित्रकारकाय “पुवो ह्रस्वश्च” [उणा० ४।१६५] इति पूञ् धातोः क्तः-प्रत्ययः। पुत्रः यः पुनाति सः [ऋ० १।१८१।४ दयानन्दः] (सूर्याय) ज्ञानप्रकाशकाय (शंसत) स्तुतिं कुरुत ॥१॥

Meaning -
Homage and salutations to the eye of the lord of universal love and cosmic judgement, lord of day and deep night, mighty generous light of the world. Observe and abide by that universal law of the lord. Sing and celebrate in honour of the Sun, child of Light, heavenly ensign of divine refulgence, bom of space, the eye that can see as far as the bounds of existence.

भावार्थ - परमात्मा दिवस-रात्र, जग व प्रलय क्रमश: प्रकट करणारा आहे, त्याच्या प्राप्तीसाठी सत्यसंकल्प, सत्यभाषण व सत्यकर्माचे आचरण केले पाहिजे. तो दूरदर्शी, सर्वदृष्टा संपूर्ण अग्नी इत्यादी देवाचा उत्पादक वेदज्ञानाद्वारे सचेत करणारा, मोक्षाला सर्व सासांरिक दोषांपासून पृथक ठेवणारा आहे. त्याची सदैव स्तुती केली पाहिजे. ॥१॥