ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 24/ मन्त्र 14
ऋषि: - विश्वमना वैयश्वः
देवता - इन्द्र:
छन्दः - पादनिचृदुष्णिक्
स्वरः - ऋषभः
उपो॒ हरी॑णां॒ पतिं॒ दक्षं॑ पृ॒ञ्चन्त॑मब्रवम् । नू॒नं श्रु॑धि स्तुव॒तो अ॒श्व्यस्य॑ ॥
स्वर सहित पद पाठउपो॒ इति॑ । हरी॑णाम् । पति॑म् । दक्ष॑म् । पृ॒ञ्चन्त॑म् । अ॒ब्र॒व॒म् । नू॒नम् । श्रु॒धि॒ । स्तु॒व॒तः । अ॒श्व्यस्य॑ ॥
स्वर रहित मन्त्र
उपो हरीणां पतिं दक्षं पृञ्चन्तमब्रवम् । नूनं श्रुधि स्तुवतो अश्व्यस्य ॥
स्वर रहित पद पाठउपो इति । हरीणाम् । पतिम् । दक्षम् । पृञ्चन्तम् । अब्रवम् । नूनम् । श्रुधि । स्तुवतः । अश्व्यस्य ॥ ८.२४.१४
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 24; मन्त्र » 14
अष्टक » 6; अध्याय » 2; वर्ग » 17; मन्त्र » 4
Acknowledgment
अष्टक » 6; अध्याय » 2; वर्ग » 17; मन्त्र » 4
Acknowledgment
भाष्य भाग
English (1)
Meaning
I reach the lord protector and controller of the moving worlds, the omnipotent who enjoins the soul with the world of nature, and I closely whisper in prayer: Listen to the celebrant devotee who is keen to move from humanity to divinity and deserves to be accepted.
मराठी (1)
भावार्थ
जे ईश्वरासंबंधी काव्याचे सृजन करतात त्याचे तत्त्व जाणतात तेच येथे ऋषी म्हणविले जातात. ते जितेंद्रिय असल्यामुळे अश्व्य (ईश्वराकडे जाणारे व स्तुती करणारे ऋषी ) म्हणविले जातात. ॥१४॥
संस्कृत (1)
विषयः
पुनस्तदनुवर्तते ।
पदार्थः
अहमुपासकः । हरीणाम्=परस्परहरणशीलानां जगताम् । पतिम्=पालकम् । दक्षम्=प्रवर्धकम् । पृचन्तम्=मिश्रयन्तम् । ईशम् । उपो+अब्रवम्=उपेत्य ब्रवीमि । हे भगवन् ! त्वं हि । स्तुवतः=स्तुतिं कुर्वतः । अश्व्यस्य=ऋषेः । नूनं स्तोत्रम् । श्रुधि=शृणु ॥१४ ॥
हिन्दी (1)
विषय
पुनः वही विषय आ रहा है ।
पदार्थ
मैं उपासक (हरीणाम्) परस्पर हरणशील जगतों का (पतिम्) पालक (दक्षम्) परमबलधारक (पृचन्तम्) प्रकृति और जीव को मिलानेवाले परमेश्वर के (उपो+अब्रवम्) समीप पहुँच निवेदन करता हूँ कि हे भगवन् ! तू (स्तुवतः) स्तुति करते हुए (अश्व्यस्य) ईश्वर की ओर जानेवाले ऋषि के स्तोत्र को (नूनम्+श्रुधि) निश्चित रूप से सुन ॥१४ ॥
भावार्थ
जो ईश्वरसम्बन्धी काव्यों को बनाते और उसके तत्त्वों को समझते हैं, वे ही यहाँ ऋषि कहाते हैं । वे जितेन्द्रिय होने के कारण अश्व्य कहाते हैं ॥१४ ॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal