Meaning

One is alert and active, all inspiring and versatile, youthful leader, joyous and true, wrapped in golden hue. (The one is interpreted as Soma, moon, and the mind.)

भावार्थ

वस्तुत: मनोरूप इन्द्रिय या शरीरात एक अद्भुत भूषण आहे. त्याला जो जाणतो व चांगल्या कामात लावतो तोच माणूस समाजात भूषण ठरतो. ॥१॥

विषयः

मनोदेवं वर्णयति ।

पदार्थः

बभ्रुः=बिभर्ति=इतराणि सर्वाणि इन्द्रियाणि धारयति=पोषयति च यः सः । बभ्रुः । विषुणः=विष्वगञ्चनः । इतस्ततो गमनशीलाः । सूनरः=सुष्ठु इन्द्रियाणां नेता । युवा=सर्वैरिन्द्रियैः सहयोगकर्त्ता=मिश्रयिता अमिश्रयिता च । एकः=मनोदेवः । हिरण्ययम्=हिरण्यमयम् । अञ्जि=आभरणम् । अभिव्यज्यते प्रकाश्यतेऽनेनेत्यञ्जि आभरणम् । अङ्क्ते=अभिव्यञ्जयति ॥१ ॥

विषय

मनोरूप देव का वर्णन करते हैं ।

पदार्थ

(बभ्रुः) सर्वेन्द्रियधारक और पोषक (विषुणः) इतस्ततः गमनशील (सूनरः) इन्द्रियों का सुनेता तथा (युवा) सबमें योग देनेवाला (एकः) एक मनोरूप देव (हिरण्ययम्) सुवर्णमय (अञ्जि) भूषण (अङ्क्ते) दिखला रहा है ॥१ ॥

भावार्थ

वस्तुतः मनोरूप इन्द्रिय इस शरीर में एक अद्भुत भूषण है । इसको जो जानता है और अच्छे काम में इसको लगाता है, वही मनुष्य जाति में भूषण बनता है ॥१ ॥