Rigveda/8/73/1

ऋग्वेद मण्डल - 8 के सूक्त 73 के मन्त्र

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ

ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 73/ मन्त्र 1

ऋषि: - गोपवन आत्रेयः देवता - अश्विनौ छन्दः - गायत्री स्वरः - षड्जः

इस मन्त्र को एडिट करें 21

उदी॑राथामृताय॒ते यु॒ञ्जाथा॑मश्विना॒ रथ॑म् । अन्ति॒ षद्भू॑तु वा॒मव॑: ॥

स्वर सहित पद पाठ

उत् । ई॒रा॒था॒म् । ऋ॒त॒ऽय॒ते । यु॒ञ्जाथा॑म् । अ॒श्वि॒ना॒ । रथ॑म् । अन्ति॑ । सत् । भू॒तु॒ । वा॒म् । अवः॑ ॥

स्वर रहित मन्त्र

उदीराथामृतायते युञ्जाथामश्विना रथम् । अन्ति षद्भूतु वामव: ॥

स्वर रहित पद पाठ

उत् । ईराथाम् । ऋतऽयते । युञ्जाथाम् । अश्विना । रथम् । अन्ति । सत् । भूतु । वाम् । अवः ॥ ८.७३.१

ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 73; मन्त्र » 1
अष्टक » 6; अध्याय » 5; वर्ग » 18; मन्त्र » 1
Acknowledgment

ऋग्वेद भाष्य (शिव शंकर शर्मा) - हिन्दी - Shiv Shankar Sharma

विषय - इस सूक्त में राजकर्त्तव्य का उपदेश देते हैं ।

पदार्थ -
(अश्विना) हे शोभनाश्वयुक्त राजा और सचिव ! (ऋतायते) सत्याचारी और प्रकृतिनियमवेत्ता के लिये आप (उदीराथाम्) सदा जागृत हूजिये और (रथम्) रथ को (युञ्जाथाम्) जोड़िये । इस प्रकार (वाम्) आप दोनों का (अवः) रक्षण (अन्ति) हमारे समीप में (सत्+भूतु) विद्यमान होवे ॥१ ॥

भावार्थ - राजा और अमात्यादिकों को इस प्रकार प्रबन्ध करना चाहिये कि प्रजाओं को अपने समीप में सम्पूर्ण रक्षा की सामग्री समझें ॥१ ॥

इस भाष्य को एडिट करें

Bhashya Acknowledgment

ऋग्वेद भाष्यम् (शिव शंकर शर्मा) - संस्कृत - Shiv Shankar Sharma

विषयः - राजकर्त्तव्यमुपदिशति ।

पदार्थः -
हे अश्विना=अश्विनौ शोभनाश्वयुक्तौ राजसचिवौ ! युवाम् । ऋतायते=ऋतं सत्यमाचरेते । यद्वा ऋतं प्रकृतिनियमं विजानते । पुरुषाय । उदीराथाम्=उद्गच्छतम्=उत्तिष्ठतम् । रथञ्च+युज्जाथां=रथे अश्वौ योजयतम् । अनेन प्रकारेण । वां=युवयोः । अवो रक्षणम् । अन्ति=अस्माकमन्तिके सद्वर्तमानम् । भूतु=भवतु ॥१ ॥

इस भाष्य को एडिट करें

Bhashya Acknowledgment

Rigveda Translation (Dr. Tulsi Ram) - English - Dr. Tulsi Ram

Meaning -
O Ashvins, harbingers of the new dawn of light and energy, arise for the man of simple straight paths of rectitude, harness your chariot and come. May your power and protection be close to us for us.

इस भाष्य को एडिट करें

Bhashya Acknowledgment