ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 84/ मन्त्र 9
क्षेति॒ क्षेमे॑भिः सा॒धुभि॒र्नकि॒र्यं घ्नन्ति॒ हन्ति॒ यः । अग्ने॑ सु॒वीर॑ एधते ॥
स्वर सहित पद पाठक्षेति॑ । क्षेमे॑भिः । सा॒धुऽभिः॑ । नकिः॑ । यम् । घ्नन्ति॑ । हन्ति॑ । यः । अग्ने॑ । सु॒ऽवीरः॑ । ए॒ध॒ते॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
क्षेति क्षेमेभिः साधुभिर्नकिर्यं घ्नन्ति हन्ति यः । अग्ने सुवीर एधते ॥
स्वर रहित पद पाठक्षेति । क्षेमेभिः । साधुऽभिः । नकिः । यम् । घ्नन्ति । हन्ति । यः । अग्ने । सुऽवीरः । एधते ॥ ८.८४.९
ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 84; मन्त्र » 9
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 6; मन्त्र » 4
Acknowledgment
अष्टक » 6; अध्याय » 6; वर्ग » 6; मन्त्र » 4
Acknowledgment
भाष्य भाग
इंग्लिश (1)
Meaning
Agni, O lord self-refulgent, the man who lives at peace in his home with the wealth of his peaceable protective good actions and wards off evil, no evil thoughts assail, such a man prospers, brave and blest with holy wealth and good progeny.
मराठी (1)
भावार्थ
या मंत्रात हे दर्शविलेले आहे, की उपासक शेवटी अशा अवस्थेला पोहोचतो, की जेव्हा तो पुष्कळ कल्याणकारी ऐश्वर्य प्राप्त करतो त्या अवस्थेत त्याने अर्जित केलेल्याला टिकवून ठेवावे. जर त्याचे ‘क्षेम’ टिकले तर त्याच्यापासून दुर्भावना दूर राहतील व तो सर्व प्रकारची उन्नती करत जाईल. क्षेम शब्दाच्या अर्थासाठी गीतेचा हा श्लोक स्मरणात ठेवला पाहिजे. ‘तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम्’ ॥९॥
हिन्दी (1)
पदार्थ
जो उपासक (साधुभिः) लक्ष्यसाधक (क्षेमैः) अर्जित कल्याणों सहित (क्षेति) निवास करता है--उनको बनाए रखता हुआ [अन्तिम समय की प्रतीक्षा करता है]; (यम्) जिसे (न किः घ्नन्ति) कोई शत्रुभूत भावना हानि नहीं पहुंचा पाती, अपितु (यः) जो स्वयं दुर्भावनाओं को (हन्ति) अपने से दूर रखता है; हे (अग्ने) ज्ञानस्वरूप प्रभो! यह (सुवीरः) वीर्यवान् पुरुष (एधते) धनधान्य, पुत्र-पुत्रादि से समृद्धि पाता है।॥९॥
भावार्थ
इस मन्त्र में बताया गया है कि उपासक अन्त में ऐसी स्थिति में पहुँच जाता है जब वह बहुत-सी कल्याणकारी समृद्धि पा लेता है; उस अवस्था में उसे चाहिये कि वह अर्जित को बनाये रखे--यदि यह बना रहेगा तो फिर उससे दुर्भावनाएं दूर रहेंगी और वह सर्व प्रकार उन्नति करेगा॥९॥ अष्टम मण्डल में चौरासीवाँ सूक्त व छठा वर्ग समाप्त॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal