ऋग्वेद - मण्डल 9/ सूक्त 16/ मन्त्र 2
ऋषि: - असितः काश्यपो देवलो वा
देवता - पवमानः सोमः
छन्दः - निचृद्गायत्री
स्वरः - षड्जः
क्रत्वा॒ दक्ष॑स्य र॒थ्य॑म॒पो वसा॑न॒मन्ध॑सा । गो॒षामण्वे॑षु सश्चिम ॥
स्वर सहित पद पाठक्रत्वा॑ । दक्ष॑स्य । र॒थ्य॑म् । अ॒पः । वसा॑नम् । अन्ध॑सा । गो॒ऽसाम् । अण्वे॑षु । स॒श्चि॒म॒ ॥
स्वर रहित मन्त्र
क्रत्वा दक्षस्य रथ्यमपो वसानमन्धसा । गोषामण्वेषु सश्चिम ॥
स्वर रहित पद पाठक्रत्वा । दक्षस्य । रथ्यम् । अपः । वसानम् । अन्धसा । गोऽसाम् । अण्वेषु । सश्चिम ॥ ९.१६.२
ऋग्वेद - मण्डल » 9; सूक्त » 16; मन्त्र » 2
अष्टक » 6; अध्याय » 8; वर्ग » 6; मन्त्र » 2
Acknowledgment
अष्टक » 6; अध्याय » 8; वर्ग » 6; मन्त्र » 2
Acknowledgment
भाष्य भाग
संस्कृत (1)
पदार्थः
(दक्षस्य) चातुर्य्यदातारं (रथ्यम्) स्फूर्तिदातारम् (अन्धसा वसानम्) अन्नेभ्यो निष्पादितम् (गोषाम्) इन्द्रियाणां (अण्वेषु) सूक्ष्मशक्तिषु बलोत्पादकम् (क्रत्वा सश्चिम) एवं विधं रसं कर्मभिरहमुत्पादयेमम् ॥२॥
हिन्दी (1)
पदार्थ
(दक्षस्य) चतुराई का देनेवाला (रथ्यम्) स्फूर्ति का देनेवाला (अन्धसा वसानम्) अन्नों से जिसकी उत्पत्ति है (गोषाम्) इन्द्रिय को (अण्वेषु) सूक्ष्मशक्तियों में बल उत्पन्न करनेवाला रस (क्रत्वा सश्चिम) कर्मों के द्वारा हम प्राप्त करें ॥२॥
भावार्थ
जीवों की प्रार्थना द्वारा ईश्वर उपदेश करते हैं कि हे जीवों ! तुम ऐसे रस की प्राप्ति की प्रार्थना करो, जिससे तुम्हारी चतुराई बढ़े, तुम्हारी स्फूर्ति बढ़े और तुम्हारी इन्द्रियों की शक्तियाँ बढ़ें और तुम ऐश्वर्यसम्पन्न होओ ॥२॥
English (1)
Meaning
That delightful experience of the able practitioner born of active meditation which guides our chariot of life and adorns our actions through the soothing experiences of mind and senses, we seek through our noble karma and feel in every subtle particle of our existence and awareness.
मराठी (1)
भावार्थ
जीवांच्या प्रार्थनेद्वारे ईश्वर उपदेश करतो की हे जीवांनो! तुम्ही अशा रसाच्या प्राप्तीची प्रार्थना करा. ज्यामुळे तुमची चतुराई वाढावी. तुमची स्फूर्ती वाढावी व तुमच्या इंद्रियांची शक्ती वाढावी व तुम्ही ऐश्वर्यसंपन्न व्हावे. ॥२॥
Acknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Dhiman
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal