पदार्थः -
(सोमः) यः सर्वोत्पादकः परमात्मा (अरुषः) प्रकाशस्वरूपः (वृषा) सद्गुणानां वृष्टिकर्ता (हरिः) पापनाशकश्चाऽस्ति। स (राजेव) राजतुल्यः (दस्मः) दुःखानां दुष्टानाञ्चोपक्षेता अस्ति। स च (गाः) लोकलोकान्तराणाञ्चतुर्दिक्षु (अभि अचिक्रदत्) शब्दायमानो भवति। स (वारम्) वरणीयपुरुषं यो (अव्ययम्) दृढभक्तोऽस्ति तं (पुनानः) पवित्रयन् (पर्य्येति) प्राप्नोति (न) येन प्रकारेण (श्येनः) विद्युत् (घृतवन्तम्) स्नेहवन्तं (आसदम्) स्थानानां (योनिम्) समाश्चित्यं प्राप्नोति। एवमुक्तगुणयुक्तः परमात्मा (असावि) निर्म्ममे ॥१॥

Meaning -
Soma, self-refulgent supreme creative spirit of the universe, virile and generous, dispeller of darkness and deprivation, regal and gracious like a ruler, self moves, vibrating to the generation of stars and planets. Itself pure, purifying and sanctifying, it moves to manifest in the heart of imperishable Prakrti as it chooses and, like the sun that warms and fertilises, it enlivens the generative centre of life as its own womb of manifestive existence. Thus does Soma create and generate the universe.

भावार्थ - ‘सुते चराचरं जगदितिसोम:’ जो या चराचर ब्रह्मांडाला उत्पन्न करतो त्याचे नाव सोम आहे. हा शब्द पूङ् प्राणि गर्भविमोचने ने सिद्ध होतो व त्याच धातूने असावियत् प्रयोग आहे. ज्याचा अर्थ एखाद्या वस्तूला उत्पन्न करण्याचा आहे व सायणाचार्याने सोम कुटण्याचा जो अर्थ केलेला आहे तो कधीही योग्य होऊ शकत नाही. कारण सोम येथे कर्ता आहे, कर्म नाही. जर येथे कर्मात प्रत्यय आहे तर सोममध्ये तृतीया का नाही? असे म्हटले तर त्याचे उत्तर हे की हा प्रयोग वैदिक आहे. ॥१॥