Loading...
ऋग्वेद मण्डल - 8 के सूक्त 39 के मन्त्र
मण्डल के आधार पर मन्त्र चुनें
अष्टक के आधार पर मन्त्र चुनें
  • ऋग्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • ऋग्वेद - मण्डल 8/ सूक्त 39/ मन्त्र 4
    ऋषिः - नाभाकः काण्वः देवता - अग्निः छन्दः - स्वराट्त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः

    तत्त॑द॒ग्निर्वयो॑ दधे॒ यथा॑यथा कृप॒ण्यति॑ । ऊ॒र्जाहु॑ति॒र्वसू॑नां॒ शं च॒ योश्च॒ मयो॑ दधे॒ विश्व॑स्यै दे॒वहू॑त्यै॒ नभ॑न्तामन्य॒के स॑मे ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    तत्ऽत॑त् । अ॒ग्निः । वयः॑ । द॒धे॒ । यथा॑ऽयथा । कृ॒प॒ण्यति॑ । ऊ॒र्जाऽआ॑हुतिः । वसू॑नाम् । शम् । च॒ । योः । च॒ । मयः॑ । द॒धे॒ विश्व॑स्यै दे॒वहू॑त्यै॒ । नभ॑न्ताम् । अ॒न्य॒के । स॒मे॒ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    तत्तदग्निर्वयो दधे यथायथा कृपण्यति । ऊर्जाहुतिर्वसूनां शं च योश्च मयो दधे विश्वस्यै देवहूत्यै नभन्तामन्यके समे ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    तत्ऽतत् । अग्निः । वयः । दधे । यथाऽयथा । कृपण्यति । ऊर्जाऽआहुतिः । वसूनाम् । शम् । च । योः । च । मयः । दधे विश्वस्यै देवहूत्यै । नभन्ताम् । अन्यके । समे ॥ ८.३९.४

    ऋग्वेद - मण्डल » 8; सूक्त » 39; मन्त्र » 4
    अष्टक » 6; अध्याय » 3; वर्ग » 22; मन्त्र » 4

    पदार्थ -
    (अग्निः) वह सर्वगत ईश (तत्+तत्) उस उस शक्ति, खाद्य और वयः क्रम को सर्वत्र (दधे) स्थापित करता है (यथा यथा+कृपण्यति) जो जो प्राणियों की स्थिति के लिये आवश्यक है और वह (ऊर्जाहुतिः) सम्पूर्ण बल और सामर्थ्य देनेवाला है । पुनः वह (वसूनाम्) पृथिव्यादि पदार्थों के मध्य अथवा धनों के मध्य (शम्+च) कल्याण और (योः+च) रोगादिनिवर्तक (मयः+दधे) सुख स्थापित करता है और (विश्वस्यै+देवहूत्यै) समस्त देवों के आवाहन के स्थान में केवल वही आहूत होता है अर्थात् सब देवों के मध्य नहीं पूज्य होता है ॥४ ॥

    भावार्थ - हे मनुष्यो ! आवश्यकता के अनुसार वही सबमें शक्ति और सामर्थ्य दे रहा है, वही जीवों के अन्नों का भी प्रबन्ध कर रहा है, अतः वही पूज्यतम है ॥४ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top