व्याखान -

(समुद्रोऽसि विश्वव्यचाः) हे दयार्द्रस्वरूपा ! सर्व भूतमात्रां मध्ये तूच द्रबित होत आहेस किवा सर्व भूतमात्र तुझ्या मध्ये द्रवित होत आहेत. कारण कार्य कारणात मिसळलेले आहेत. तू सर्वाचे कारण आहेस व सहजतेने सर्व जगाला विस्तारित केलेले आहेस, म्हणून तूला (विश्वव्यचाः) म्हटले जाते (अजोऽस्येकपात्) तू अजन्मा आहेस व हे सर्व जग तुझ्या किंचित मात्र एका भागात वसलेले आहे. तू अनंत आहेस (अहिरसि बुध्न्यः) तुझ्यामध्ये कोणत्याही प्रकारचे हिनत्य नाही. तू सर्व जगाचे मूळ कारण असून अंतरिक्षामध्येही सदा पूर्णपणे भरलेला आहेस. (वागस्यैन्द्रमसि सदोसि) सर्व शाखांचा उपदेशक व अनंत विद्या स्वरूप असल्यामुळे तू वाक् [वाणी] आहेस. तू परम ऐश्वर्यस्वरूप असून सर्व विद्वानांमध्ये प्रतिष्ठित असा (ऐन्द्र) इंद्र आहेस. आणि सर्व विश्व तुझ्यात बसल्यामुळे तू सदा (सदः) सभास्वरूप आहेस. (ऋतस्य द्वारौ मा मा सन्ताप्तम्) सत्यविद्या व धर्म हे दोन्ही तुझ्या मोक्षस्वरूप प्राप्तीचे द्वार आहेत. हे द्वार आमच्यासाठी संतापयुक्त असू नये तर ते सदैव सखस्वरूप बनून आमच्यासाठी उघडे असू दे. त्यामुळे तू आम्हाला सहजतेने प्राप्त व्हावास. (अध्वनमित्यादि) हे मार्गदर्शका परमार्थ व व्यवहार मार्गात मला कधी क्लेशा होऊ देऊ नकोस, परन्तु तुझ्या कृपेने त्या मार्गात माझे कल्याण होईल असा आनंद मिळू दे. कोणत्याही प्रकारे दुःख आम्हाला होता कामा नये. ॥१८॥

इस भाष्य को एडिट करें